Kontribuzzjoniet tas-Sigurtà Soċjali
Impjieg Assigurat
Taħt l-Att dwar is-Sigurtà Soċjali (Kap. 318.) kull kuntratt ta’ servizz jew apprentistat, miktub jew orali, kemm jekk espress jew implikat, minn jew taħt il-Gvern ta’ Malta, huwa impjieg assigurabbli. It-terminu “okkupat bi qliegħ” jirreferi wkoll għal persuna li hija impjegata f’impjieg assigurabbli jew li taħdem għal rasha.
Jista’ jkun hemm biss impjieg wieħed assigurabbli fl-istess ħin, u f’każ ta’ aktar minn impjieg wieħed konkorrenti, l-impjieg assigurabbli jkun dak li jipprovdi l-ogħla dħul jew qligħ.
Impjiegi assigurati huma kklassifikati f’2 kategoriji:
- Persuni mpjegati (impjegati ma’ fornitur ta’ impjieg jew min iħaddem)
- Persuni li jaħdmu għalihom infushom (self-occupied) (li jaqilgħu dħul minn kummerċ jew ħila)
Taħt każijiet speċifiċi kif preskritti fl-Att dwar is-Sigurtà Soċjali, il-persuni jistgħu wkoll ikunu assigurati
bħala:
- Persuni li jaħdmu għal rashom (li jaqilgħu dħul minn kirjiet, interessi, u investimenti)Social Security Contributions
Kontribuzzjonijiet tas-Sigurtà Soċjali
Il-persuni kollha li għandhom aktar minn 16–il sena u li għadhom ma laħqux l-età tal-irtirar ta’ 65 sena, u li huma f’impjieg assigurabbli, huma suġġetti li jħallsu l-Kontribuzzjonijiet tas-Sigurtà Soċjali. Il- Kontribuzzjonijiet tas-Sigurtà Soċjali jitħallsu f’rati ta’ kull ġimgħa, u kull sena ta’ xogħol bi qligħ tkopri 52 jew 53 kontribuzzjoniji tas-Sigurtà soċjali (skont in-numru annwali ta’ Tnejn) fuq ir-rendikont tal- kontribuzzjoni ta’ min iħallas.
Persuni jistgħu wkoll jiksbu Skeda ta’ Storja ta’ Kontribuzzjonijiet tas-Sigurtà Soċjali mid-Dipartiment tas-Sigurtà Soċjali. Din tkun maqsuma f’Kontribuzzjonijiet kif ukoll Klassi ta’ Krediti.
Hemm 3 tipi ta’ Klassi ta’ Kontribuzzjonijiet:
- Klassi 1 – imħallas minn persuni impjegati
- Klassi 2 – imħallsa minn persuni li jaħdmu għal rashom (Self-Occupied)
- Klassi 3 – imħallsa minn Persuni li jaħdmu għalihom infushom (Self-Employed) (bi dħul biss minn kirjiet, interessi, u
investimenti – jiġifieri mhux minn Jobsplus ikkunsidrat bħala xogħol jew kummerċ), u taħt ċerti kundizzjonijiet jiġifieri, jew:- Irid ikun ħallas Kontribuzzjonijiet tal-Klassi 2 qabel l-2004
- Ibbenifika minn Skemi tal-Irtirar Kmieni rikonoxxuti mill-Gvern
- Huma Persuni waħedhom (għażeb jew xebba)
- Kontribuzzjonijiet ta’ arretrati mħallsa mill-Iskema ta’ Ħlas ta’ Kontribuzzjonijiet Neqsin (Baġit 2015)
- Arretrati mħallsa tal-Kontribuzzjonijiet mill-Iskema tal-Libja (Baġit 2019)
Hemm 3 tipi ta’ Kontribuzzjonijiet tas-Sigurtà Soċjali:
- UN – Taħt l-Età (għal kontribuzzjonijiet imħallsa qabel it-18-il sena)
- ST – Standard (għal kontribuzzjonijiet imħallsa wara 18-il sena)
- 5C – Imħallas minn klijenti li kienu jaħdmu barra mill-pajjiż u applikaw mad-Dipartiment tas-
Sigurtà Soċjali biex joħorġu permess biex ikunu jistgħu jħallsu l-Kontribuzzjonijiet tas-Sigurtà Soċjali bħala Klassi 1
Persuni Mpjegati
Persuni mpjegati li ma jaqgħux taħt it-Taqsima 2 tal-Ewwel Skeda tal-Att dwar is-Sigurtà Soċjali (Kap. 318.) għandhom iħallsu Kontribuzzjonijiet tas-Sigurtà Soċjali tal-Klassi 1 b’rati tal-kontribuzzjoni applikabbli skont il-Parti I tal-Għaxar Skeda tal-Att dwar is-Sigurtà Soċjali (KAP.318). Il-Kontribuzzjonijiet tas-Sigurtà Soċjali tal-Klassi 1 huma maqsuma fil-Kategorija A (għal persuni taħt it-18-il sena), Kategoriji B, Ċ u D skont id-dħul iddikjarat u s-sena tat-twelid. Impjegati part-time li huma impjegati għal inqas minn 8 sigħat, impjegati mal-istess persuna, f’kull ġimgħa kalendarja waħda, mhumiex ikkunsidrati li huma f’impjieg assigurabbli għall-finijiet ta’ Kontribuzzjoni tas-Sigurtà Soċjali. Madankollu jekk il-qligħ annwali tagħhom mill-impjieg jeċċedi d-€910, tkun dovuta kontribuzzjoni bir-rata ta’ persuna li timpjega lilha nnifisha.
Il-Kontribuzzjonijiet tas-Sigurtà Soċjali minn persuni mpjegati jissejħu Kontribuzzjonijiet tal-Klassi 1 u jitħallsu minn tnaqqis dirett mill-paga/salarju tal-istess impjegati. F’xenarju normali, l-istess rata mħallsa jew imnaqqsa mill-paga/salarju tal-impjegat, titħallas ukoll minn min iħaddem.
Ir-rata ta’ Kontribuzzjoni tas-Sigurtà Soċjali dovuta hija bbażata fuq il-qligħ li ġej mill-Paga Bażika fil- Ġimgħa. Din il-paga bażika fil-ġimgħa ma tinkludix allowances, bonusijiet, u/jew sahra akkwistata f’ġimgħa partikolari.
Is-sehem tal-Kontribuzzjonijiet tas-Sigurtà Soċjali taħt il-Klassi 1 ta’ min jimpjega kif ukoll tal-ħaddiem huma mħallsa lill-Kummissarju tat-taxxi interni fi ħlasijiet kull xahar minn min iħaddem.
Persuni li jaħdmu f’izjed minn impjieg wieħed part-time ser ikollhom l-għazla li jħallsu l-kontribuzzjoni fuq iktar minn impjieg wieħed (sa mhux aktar minn fuq 40 siegħa xogħol) sabiex iħallsu rata ogħla ta’ kontribuzzjoni li bis-saħħa tagħha jistgħu jibbenefikaw minn rata ta’ pensjoni ogħla.
Persuni li Jimpjegaw Lilhom Infushom (Self-Occupied)
Persuna li timpjega lilha innifisha hija:
- Persuna mhux impjegata ma’ Employer
- Persuna li taqa’ taħt Taqsima II tal-Ewwel Skeda tal-Att dwar is-Sigurtà Soċjali (Kap. 318.)
- Persuna nvoluta f’xi attività ta’ negozju li permezz tagħha hemm qligħ miksub li jaqbeż d-€910 fis-sena
Kontribuzzjonijiet tas-Sigurtà Soċjali dovuti minn persuni li jimpjegaw lilhom infushom huma msemmija bħala Kontribuzzjonijiet tas-Sigurtà Soċjali tal-Klassi 2. Il-Kontribuzzjonijiet tal-Klassi 2 huma maqsuma f’kategoriji SA, SB u SC skont id-dħul iddikjarat u s-sena tat-twelid.
Persuni li huma mpjegati għal inqas minn 8 sigħat fil-ġimgħa iżda jaqilgħu aktar minn €17.50 fil-ġimgħa (€910 fis-sena), huma kkunsidrati bħala persuni li jimpjegaw lilhom infushom (self-occupied) għal skopijiet ta’ kontribuzzjoni tas-Sigurtà Soċjali.
Ir-rata ta’ kontribuzzjoni tas-Sigurtà Soċjali dovuta hija bbażata fuq dħul miksub minn dħul annwali nett mix-xogħol jew professjoni, bbażat fuq is-sena kalendarja ta’ qabel dik tal-ħlas. Huwa importanti li tinnota li r-rata ta’ ħlas ta’ kontribuzzjoni tal-Klassi 2 fl-ewwel sena kalendarja li fiha tibda l-attività ta’ negozju assigurabbli, tkun dik l-iktar baxxa ta’ Klassi 2, jiġifieri Rata SA. Dan għaliex, id-Dħul Nett annwali tas-sena ta’ qabel mill-istess negozju ma jkunx jeżisti.
Il-Kontribuzzjonijiet tas-Sigurtà Soċjali ta’ persuni li jimpjegaw lilhom infushom jitħallsu lil Kummissarju tat-Taxxi Interni kull 4 xhur, jiġifieri f’April, Awissu u Diċembru rispettivament.
Persuni li jimpjegaw lilhom infushom (Self-occupied) li għal raġunijiet differenti jonqsu milli jħallsu l-kontribuzzjonijiet tat-tieni klassi fil-ħin, bis-saħħa ta’ Artiklu 116 tal-Att dwar is-Sigurtà Soċjali, għandhom ċans iħallsu kontribuzzjonijiet arretrati sa perjodu li ma jmurx lura iktar minn 5 snin mis-sena kurrenti. Madanakollu, tkun trid titħallas penali ta’ 1% fix-xahar tal-ammont totali dovut ta’ kontribuzzjonijiet mhux imħallsa, li jibda jgħodd minn meta l-istess ammont ikun dovut sa meta fil-fatt isir il-ħlas.
Barra minn hekk, Artiklu 116, jindika li persuni li jimpjegaw lilhom infushom li jkunu twieldu mill- 1 ta’ Jannar, 1962 ‘il quddiem, meta jħallsu kontribuzzjonijiet tat-tieni klassi ta’ snin arretrati, li ma jmorrux lura għal iktar minn 5 snin, ikunu jridu jħallsuhom bir-rata kurrenti applikabbli fis-sena li jsir il-ħlas.
Kontribuzzjonijiet Pro Rata
Ħaddiema Impjegati – Impjegati part-time li għaldaqstant jaħdmu inqas minn 40 siegħa fil-ġimgħa u li jjaqilgħu inqas mill-Paga Nazzjonali Minima fil-ġimgħa jistgħu jagħżlu li jkollhom is-sehem tagħhom fuq il-Kontribuzzjonijiet tas-Sigurtà Soċjali, imħallsa bir-rata ta’ 10% tal-paga bażika attwali tagħhom fil-ġimgħa, minflok dik ta’ Klass 1 fissa, ta’ Kategorija Rata B, li hija 10% ta’ dik tal-Paga Nazzjonali Minima. Din ir-rata ta’ kontribuzzjoni ta’ Klassi 1 tissejjaħ ‘Pro-rata’ u ma tapplikax għas-sehem ta’ min iħaddem, li għandu jħallas ir-rata ta’ kull ġimgħa sħiħa applikabbli. Wieħed għandu jikkunsidra wkoll li meta jħallas il-Kontribuzzjonijiet tas-Sigurtà Soċjali b’10% pro-rata, għal skopijiet ta’ informazzjoni dawn ma jiġux ikkunsidrati bħala kontribuzzjoni waħda fil-ġimgħa, iżda għandhom valur proporzjonalment iktar baxx mir-rata sħiħa applikabbli fil-ġimgħa.
Persuni li Jimpjegaw lilhom Infushom – Dawk in-nisa li jimpjegaw lilhom infushom fuq bażi part-time, studenti, kif ukoll pensjonanti, li jaqilgħu inqas mid-dħul marbut mar-rata l-baxxa tat-Tieni Klassi Rata SA, jistgħu jagħżlu li jkollhom is-sehem tagħhom fuq il- Kontribuzzjonijiet tas-Sigurtà Soċjali, imħallsa bir-rata ta’ 15% tad-dħul bażiku tagħhom fil-ġimgħa, flok dik fissa ta’ Klassi 2 Rata SA, li hi r-Rata ta’ Klassi Standard Minima. Din ir-rata ta’ kontribuzzjoni ta’ Klass 2 tissejjaħ ‘Pro-rata’. Wieħed għandu jikkunsidra wkoll li meta jħallsu l-Kontribuzzjonijiet tas-Sigurtà Soċjali bil-15% pro-rata, għal skopijiet ta’ informazzjoni dawn ma jiġux kkunsidrati bħala kontribuzzjoni waħda fil-ġimgħa, iżda għandhom valur proporzjonalment iktar baxxa mir-rata sħiħa applikabbli fil-ġimgħa.
Persuni li Jaħdmu Għalihom Infushom (Self-Employed)
Persuna self-employed tfisser persuna li għadha ma għalqitx il-65 sena, hija ordinarjament residenti f’Malta, u mhix persuna impjegata jew persuna li timpjega lilha nnifisha.
Kontribuzzjonijiet tas-Sigurtà Soċjali minn persuni li jaħdmu għalihom infushom huma msemmija bħala Kontribuzzjonijiet tas-Sigurtà Soċjali tal-Klassi 2. Id-differenza fil-valur bejn il-kontribuzzjonijiet ta’ persuna li timpjega lilha nnifisha (Self-occupied) tal-Klassi 2 u l-kontribuzzjonijiet ta’ persuna li tahdem għaliha nnifisha (Self-employed) hija li l-kontribuzzjonijiet ta’ min jaħdem għalih innifsu (Self- employed) huma validi biss għal skopijiet ta’ pensjoni, filwaqt li l-kontribuzzjonijiet ta’ min jimpjega lilu nnifsu (Self- Occupied) huma validi kemm għal skopijiet ta’ eliġibbiltà ta’ pensjoni kif ukoll għal Benefiċċji li jingħataw għal żmien qasir.
Ir-rata ta’ kontribuzzjoni tas-Sigurtà Soċjali dovuta hija bbażata fuq dħul li ġej mid-dħul nett annwali minn kirjiet, interessi bankarji jew investimenti finanzjarji, bbażati fuq is-sena kalendarja ta’ qabel dik tal-ħlas. Ir-rati huma simili għal dawk ta’ persuni li jimpjegaw lilhom infushom (Self-occupied) bl- eċċezzjoni tar-rata SP tal-Klassi 2 li hija applikabbli biss għal persuna waħedha li għandha dħul annwali ta’ izjed minn €1,005 izda mhux aktar minn €9,296.
Il-Persuni li jistgħu iħallsu kontribuzzjonijiet bħala Persuni li Jaħdmu Għalihom Infushom iridu jkunu jew:
o Persuni li sal-4 ta’ Jannar 2004 kienu diġa jħallsu Kontribuzzjonijiet ta’ Klassi 2;
o Persuni li jibbenefikaw minn Skema tal-Irtirar Kmieni rikonoxxuta mill-Gvern;
o Persuni mhux miżżewġin jew legalment separati;
o Persuni li jħallsu Kontribuzzjonijiet Neqsin skont l-iskema tal- Budget 2015;
o Persuni li jħallsu Kontribuzzjonijiet Neqsin għall-żmieni li kienu jaħdmu fil-Libja skont l-iskema tal-Budget 2019.
Il-Kontribuzzjonijiet tas-Sigurtà Soċjali tal-persuni li jaħdmu għalihom infushom jitħallsu lill- Kummissarju tat-Taxxi Interni kull 4 xhur, jiġifieri f’April, Awissu u Diċembru rispettivament.
Kontribuzzjonijiet taħt Artiklu 13(1) – Residenti Maltin li Jaħdmu barra minn Malta
L-Artikolu 13(i) tal-Att dwar is-Sigurtà Soċjali (Kap. 318.) jipprovdi l-possibbiltà għal persuni mpjegati taħt kuntratt ta’ servizz barra minn Malta, iżda li jżommu r-residenza ordinarja tagħhom f’Malta, li jistgħu jagħmlu talba lid-Direttur tas-Sigurtà Soċjali li jħallsu il-kontribuzzjonijiet tal-Klassi 1 (persuna mpjegata) minflok kontribuzzjonijiet tal-Klassi 2. Għal dan il-għan, l-Arikolu 13(i) jgħid li l-ebda kontribuzzjoni tas- sigurtà soċjali m’għandha titħallas minn jew f’isem min iħaddem. Wara li saret talba, id-Dipartiment joħroġ kontijiet ta’ Kontribuzzjoni tas-Sigurtà Soċjali biex ikopru l-perjodu ta’ impjieg barrani kif mitlub lid-Direttur-Departiment tas-Sigurtà Soċjali.
Għalkemm ekwivalenti għal kontribuzzjonijiet tal-Klassi 1, il-Kontribuzzjonijiet tas-Sigurtà Soċjali taħt l- Artikolu 13(i) jitħallsu bl-istess mod bħal kontribuzzjonijiet tal-Klassi 2 bħal ta’ persuna li timpjega lilha nnifisha. Dawn jitħallsu lill-Kummissarju tat-Taxxi Interni kull 4 xhur, jiġifieri f’April, Awissu u Diċembru rispettivament, jew sakemm l-istess kundizzjonijiet tax-xogħol jibqgħu japplikaw, wara li jinħarġilhom kont mid-Dipartiment tas-Sigurtà Soċjali.
Id-disposizzjonijiet tal-Artikolu 13 (i) huma wkoll applikabbli fil-każ ta’ persuna li tkun qed tieħu sehem fi skema ta’ taħriġ ma’ Istituzzjoni Ewropea fejn tingħata Għotja ta’ Flus (Grant) minflok salarju.