Glossarju tat-Termini tas-Sigurtà Soċjali
| Aġent | Aġent reġistrat mad-Dipartiment tas-Sigurtà Soċjali huwa awtorizzat bil-kunsens tal-Applikant jew tal-Benefiċjarju biex jaġixxi f’isimhom meta jżur ċentru ta’ servizz.gov. |
| Aġġustament għall-Għoli tal-Ħajja (COLA) | L-aġġustament għall-Għoli tal-Ħajja (COLA) jitħabbar fid-diskors annwali tal-baġit. Terz taż-żieda tal-għoli tal-ħajja titħallas bħala bonus tal-għoli tal-ħajja (CLBO) u l-bqija taż-żieda (żewġ terzi) tiżdied mar-rata tal-pensjoni kontributorja jew mhux kontributorja. |
| Allowance | Kull allowance li titħallas taħt l-Att dwar is-Sigurtà Soċjali (Kap. 318.). |
| Amministratur | Amministratur irreġistrat mad-Dipartiment tas-Sigurtà Soċjali huwa awtorizzat li jaġixxi f’isem l-Applikant jew il-Benefiċjarju meta jżur ċentru ta’ servizz.gov. |
| App Mobbli | Applikazzjoni mobbli li tissejjaħ l-aktar app, hija ddisinjat biex taħdem fuq apparat mobbli, bħal smartphone jew tablet. L-applikazzjonijiet mobbli spiss iservu biex jipprovdu lill-utenti servizzi simili għal dawk aċċessati fuq il-kompjuters. L-apps ġeneralment jitniżżlu permezz tas-Sit tad-Distribuzzjoni tal-Apps, li huma tip ta’ pjattaformi ta’ distribuzzjoni diġitali. |
| App Nattiva | Huwa softwer ta’ applikazzjoni li huwa żviluppat għal apparat jew sistema operattiva speċifika. Jista’ jitniżżel u installat fuq it-tagħmir tiegħek; jiffunzjona bħala programm waħdu u ħafna drabi jaċċessa karatteristiċi differenti tat-tagħmir tiegħek biex jaħdem. Apps nattivi mhumiex kopji tal-website, iridu jiġu żviluppati b’mod indipendenti. |
| App tal-Internet | Hija tip speċjali ta’ app li tista’ tuża permezz ta’ brawżer tal-internet. Anke fuq apparat mobbli, l-applikazzjonijiet tal-internet jidhru qishom apps mobbli, iżda huma differenti. Apps tal-internet huma ddisinjati għall-interazzjoni, li jħallu lill-utenti jaqsmu u jużaw data bejn il-brawżer u s-sors tal-website. |
| Appell (Dritt ta’ Appell) | Applikant jew benefiċjarju jirċievi ittra ta’ spjegazzjoni kull meta d-Dipartiment tas-Sigurtà Soċjali jieħu deċiżjoni rigward l-eliġibbiltà għall-benefiċċji tas-Sigurtà Soċjali tiegħu/tagħha. Jekk dik il-persuna ma taqbilx mad-deċiżjoni, għandha d-dritt tappella dik id-deċiżjoni. |
| Applikant | Applikant jista’ japplika għal benefiċċju tas-sigurtà soċjali jew jitlob servizz billi juża l-applikazzjonijiet jew is-servizzi online jekk wieħed ikollu e-ID valida. Inkella wieħed jista’ jagħżel li jżur wieħed miċ-ċentri tas-servizz.gov fejn Rappreżentant Awtorizzat japplika jew jitlob servizz f’isem l-applikant jew il-benefiċjarju. |
| Applikazzjoni Miċħuda | L-istat tal-Applikazzjoni għall-Benefiċċju jindika li ġiet irrifjutata. |
| Applikazzjoni Proċessata | Data meta l-Applikazzjoni għall-Benefiċċju tiġi proċessata (ivvalutata). |
| Applikazzjoni Reġistrata | Data meta l-Applikazzjoni għall-Benefiċċju tiġi attwalment reġistrata fis-sistema mis-sezzjoni. |
| Armla | Konjuġi li jibqa’ jgħix, jew konjuġi ta’ qabel li jibqa’ jgħix, sew armla sew armel, ta’ koppja miżżewġa jew divorzjata jew li qegħda f’koabitazzjoni. |
| Armla Attwali | Konjuġi li jibqa’ jgħix, sew armla sew armel, ta’ koppja miżżewġa jew li kien/et f’ koabitazzjoni minnufih qabel ma jormol kien miżżewweġ mal-konjuġi li jmut u kellu jedd legali għall-manteniment mill-konjuġi l-ieħor. |
| Assistenza | Kull għajnuna pagabbli taħt l-Att dwar is-Sigurtà Soċjali (Kap. 318.). |
| Att dwar is-Sigurtà Soċjali (Kap. 318.) | Li tistabbilixxi skema ta’ sigurtà soċjali u tikkonsolida b’emendi dispożizzjonijiet eżistenti dwar il-ħlas ta’ benefiċċji tas-sigurtà soċjali, pensjonijiet u allowances, għajnuna soċjali u medika, pensjonijiet mhux kontributorji u l-ħlas ta’ kontribuzzjonijiet tas-sigurtà soċjali minn impjegati, min iħaddem, min jaħdem għal rasu u l-Istat. |
| Baħħar (SEAF) | Persuna li l-attività tax-xogħol tagħha bħala impjegata jew bħala persuna li taħdem għal rasha normalment titwettaq abbord bastiment li jtajjar il-bandiera Maltija fuq il-baħar u hija ddeterminata bħala soġġetta għal-leġiżlazzjoni Maltija skont ir-Regolament tal-UE 883/2004. |
| Bażi Residenzjali | Il-pajjiż minn fejn jibda u jintemm ix-xogħol ta’ membru ta’ ekwipaġġ tal-ajru. |
| Benefiċċji Kontributorji | L-iskema kontributorja f’Malta hija sistema fejn impjegat jew persuna li taħdem għal rasha tħallas kontribuzzjoni ta’ kull ġimgħa kif stabbilit mill-Att dwar is-Sigurtà Soċjali (Kap. 318.). Il-Kontribuzzjonijiet tas-Sigurtà Soċjali mħallsa matul il-perjodu li wieħed ikun attiv bi qligħ jintużaw biex jiffinanzjaw kontinġenzi li jistgħu jinqalgħu bħal mard, qgħad jew irtirar meta jseħħ. |
| Benefiċċji Mhux Kontributorji | Din l-iskema li oriġinarjament kienet maħsuba biex tieħu ħsieb dawk li waqgħu taħt il-‘linja tal-faqar’ matul perjodu ta’ snin evolviet fi skema komprensiva b’numru ta’ dispożizzjonijiet li huma marbutin b’tali mod li tip ta’ benefiċċju jissupplimenta ieħor. Dan għamel possibbli l-allokazzjoni ta’ aktar minn benefiċċju wieħed fl-istess ħin u b’hekk ipprovda kopertura simultanja f’dawk il-każijiet fejn hemm aktar minn kontinġenza waħda. |
| Benefiċċji Pro-Rata | Benefiċċji kkalkulati fi proporzjon mal-perjodu ta’ assigurazzjoni f’Malta vis-à-vis il-perjodi ta’ assigurazzjoni magħmula f’pajjiżi oħra. |
| Benefiċċju | Benefiċċju, bonus jew għotja pagabbli taħt l-Att dwar is-Sigurtà Soċjali (Kap. 318.). |
| Benefiċċju għal Żmien Qasir | Benefiċċji li huma mmirati biex jissostitwixxu d-dħul li jaqla’ f’każ ta’ telf temporanju ta’ qligħ li jirriżulta minn mard, maternità jew qgħad. |
| Benefiċċju Mwaqqaf | Benefiċċju għal Żmien Qasir jiġi eventwalment imwaqqaf ladarba l-intitolament. tal-benefiċċju jitħallas jew ċerti benefiċċji eventwalment jieqfu, (Eż.: Allowance tat-Tfal) peress li dawn għandhom perjodu definit. |
| Benefiċċju qed Jitħallas | Data ta’ meta l-Applikazzjoni għall-Benefiċċju tiġi vverifikata għall-ħlas. |
| Benefiċjarju | Persuna intitolata għal benefiċċju, pensjoni, assistenza jew allowance pagabbli taħt l-Att dwar is-Sigurtà Soċjali (Kap. 318.). |
| Bilanċ tal-Benefiċċji tas-Sigurtà Soċjali | Ħlas tas-Sigurtà Soċjali li kien dovut lil benefiċjarju mejjet, jista’ jitħallas lil xi membru tal-familja jew rappreżentant legali tal-patrimonju. |
| Bonus Addizzjonali magħruf ukoll bħala l- Bonus speċjali ta’ kull ġimgħa (SPBO) | Filwaqt li l-impjegati jirċievu l-bonus addizzjonali tagħhom f’Marzu u Settembru, il-benefiċjarji huma intitolati għal żewġ terzi ta’ dan il-bonus u jinħareġ ma’ kull ħlas tal-pensjoni, kull erba’ ġimgħat minflok f’Marzu u Settembru. |
| Bonus għall-Għoli tal-Ħajja (CLBO) | Meta l-aġġustament għall-Għoli tal-Ħajja (COLA) jiġi mħabbar fil-baġit, (terz) taż-żieda tal-għoli tal-ħajja tiġi mħallsa bħala Bonus għall-għoli tal-ħajja mal-pensjoni u l-bqija taż-żieda (żewġ terzi) tiġi miżjuda mar-rata tal-pensjoni kontributorja mhux kontributorja. |
| Bonus ta’ Kull Sitt Xhur (6MBO) | Bonus pagabbli addizzjonali mal-pensjonijiet u l-assistenza soċjali li huwa ekwivalenti għall-bonusijiet ta’ Ġunju u Diċembru pagabbli lill-ħaddiema. |
| Bonuses Statutorji | Benefiċjarju/a li jirċievi Assistenza Soċjali, Pensjoni Mhux Kontributorja jew Kontributorja huwa/hija intitolat/a għall-bonus tal-għoli tal-ħajja (CLBO) u l-bonus addizzjonali (SPBO) magħruf ukoll bħala l-bonus speċjali ta’ kull ġimgħa. Il-pagamenti tal-pensjoni magħmula f’Ġunju u Diċembru jinkludu bonus, magħruf bħala bonus ta’ kull sitt xhur (6MBO). Filwaqt li l-impjegati jirċievu l-bonus addizzjonali tagħhom f’Marzu u Settembru, il-benefiċjarji huma intitolati għal żewġ terzi ta’ dan il-bonus u jinħarġu ma’ kull ħlas tal-pensjoni, kull erba’ ġimgħat minflok f’Marzu u Settembru. |
| Brawżer tal-Internet | Hija applikazzjoni għall-aċċess għall-websites u l-Internet. Meta utent jitlob paġna tal-Internet minn website partikolari, il-brawżer jirkupra l-fajls tagħha minn sors tal-Internet li mbagħad juri l-paġna fuq l-iskrin tal-utent. |
| Ċekk Imsarraf minn Terzi Persuni | Jekk il-benefiċjarju jew l-aġent / amministratur jemmen li ċ-ċekk ma ssarrfx minnu nnifsu, allura hemm bżonn li żżur wieħed miċ-ċentri ta’ servizz.gov, biex tikkonferma l-firma fuq il-kopja taċ-ċekk. |
| Ċentri ta’ servizz.gov | Servizz.gov hija l-aġenzija li tgħaqqad is-servizzi kollha tal-gvern flimkien u tmexxi numru ta’ ċentri madwar Malta. |
| Ċittadin ta’ Pajjiż Terz | Ċittadin ta’ Stat li mhuwiex membru tal-UE u lanqas ċittadin tal-Islanda, il-Liechtenstein, in-Norveġja jew l-Isvizzera. |
| Ċittadin tal-UE | Kwalunkwe ċittadin ta’ Stat Membru tal-UE huwa kkunsidrat bħala ċittadin tal-UE. |
| Data tal-Applikazzjoni | Data fuq l-Applikazzjoni għall-Benefiċċju. |
| Dħul Nett | Id-dħul kollu li minnu jitnaqqsu l-ispejjeż li jsiru direttament biex jinqala’ dak id-dħul. Dħul nett mix-xogħol ifisser id-dħul kollu relatat max-xogħol bi qligħ (bħas-salarju, sahra, kummissjoni, fringe benefits, eċċ) u mnaqqas l-ammont imħallas bħala kontribuzzjoni tas-sigurtà soċjali. |
| Dħul Pensjonabbli | Id-dħul pensjonabbli għal impjegati, persuni li jaħdmu għal rashom u persuni li jaħdmu għalihom infushom, huwa l-paga bażika medja annwali kkalkulata b’referenza għal numru ta’ snin fejn il-bażi tal-kalkolu tista’ tkun differenti fuq il-bażi tad-data tat-twelid tal-individwu partikolari. |
| Dipartiment tas-Sigurtà Soċjali | Id-Dipartiment tas-Sigurtà Soċjali huwa responsabbli għall-amministrazzjoni tal-Leġiżlazzjoni tasSigurtà Soċjali, li tipprovdi għall-ħlas ta’ benefiċċji taħt l-iskemi kontributorji u mhux kontributorji. |
| Diviżjoni għall-Għajnuna Finanzjarja u Osservanza | Id-Diviżjoni għall-Għajnuna Finanzjarja u Osservanza hija responsabbli mit-tnedija, koordinazzjoni u monitoraġġ ta’ attivitajiet, kif applikabbli, relatati ma’ materji ta’ konformità u investigazzjoni. Barra minn hekk, id-diviżjoni tissorvelja l-valutazzjoni u l-pagament ta’ benefiċċji mhux kontributorji, pensjonijiet u assistenzi skont id-disposizzjonijiet tal-Att dwar is-Sigurtà Soċjali (Kap. 318.). |
| Dokumenti | Bħal ċertifikati tat-twelid, ċertifikati taż-żwieġ, prospetti tat-taxxa, atti, eċċ., sottomessi minn individwi li japplikaw għal benefiċċji u servizzi. |
| Drittijiet tal-Bniedem | Drittijiet bażiċi li kull persuna għandha. Dawn jinkludu, iżda mhumiex limitati għal, id-dritt għall-ħajja, id-dritt għal-libertà tar-reliġjon u t-twemmin u d-dritt għal proċess ġust. |
| E-ID jew l-Identità Elettronika | L-e-ID jew l-Identità Elettronika, hija mekkaniżmu ta’ awtentikazzjoni ta’ fiduċja għaċ-ċittadini u n-negozji biex jidentifikaw lilhom infushom biex jaċċessaw elettronikament servizzi online pprovduti minn dipartimenti u entitajiet tal-gvern. |
| Ekwipaġġ tal-Ajru (AIRC) | Persuna li taħdem bħala ekwipaġġ tat-titjira fuq ajruplani jew kabini li l-bażi residenzjali tagħhom hija f’Malta u hija ddeterminata bħala soġġetta għal-leġiżlazzjoni Maltija skont ir-Regolament tal-UE 883/2004. |
| Età tal-Pensjoni | Pensjoni kontributorja tal-irtirar titħallas meta persuna tilħaq l-età statutorja tal-irtirar applikabbli jew f’każ li tinjuża id-deroga biex tirtira qabel (meta applikabbli). |
| Faqar | Li ma jkollokx aċċess għal dħul bażiku għall-bżonnijiet bażiċi ta’ persuna. Dan ifisser li ma tistax tħallas għall-ikel, ilma tax-xorb, kenn, oġġetti tat-twaletta u riżorsi essenzjali oħra. |
| Familja | Persuna li qed tgħix waħedha jew żewġ persuni jew aktar li qed jgħixu flimkien bħala familja. |
| Folja ta’ Informazzjoni | Folja ta’ informazzjoni tagħti ħarsa ġenerali f’lingwa aċċessibbli, għal udjenza mhux esperta dwar il-benefiċċju jew servizz tas-sigurtà soċjali, li tiddeskrivi b’mod ċar l-istabbiliment tiegħek. Tiddeskrivi wkoll il-kriterji tal-elegibbiltà u d-dokumentazzjoni meħtieġa u kif tapplika. |
| Freephone 153 | Servizz ta’ freephone offrut biex wieħed jikseb informazzjoni minn servizz.gov relatat mas-servizzi offruti mis-servizz pubbliku. |
| Frodi | Frodi jinvolvi li tirċievi benefiċċji tas-sigurtà soċjali permezz ta’ rappreżentazzjoni ħażina intenzjonata, li biha bl-intenzjoni li tiffroda, persuna tagħmel dikjarazzjoni falza, taħbi jew tonqos milli tiżvela informazzjoni għall-użu fid-determinazzjoni tal-eliġibbiltà tal-benefiċċju jew intitolament skont l-Att dwar is-Sigurtà Soċjal (Kap. 318.). |
| Ġenitur | Tinkludi persuna li tkun iżżewġet lil xi wieħed mill-ġenituri u jrabbu l-wild flimkien, u ġenitur adottiv li qed irabbi wild. |
| Ġenitur Singlu | Ġenitur li jkun romol, separat (sew defacto jew de jure), divorzjat jew mhux miżżewweġ li jkun waħdu u għal kollox responsabbli li jżomm u jrabbi lil uliedu dipendenti bniet jew subien li ma jkunux għalqu t-tmintax-il sena. |
| Għodda ta’ Self-Assessment Transkonfinali għall-Pagament ta’ Kontribuzzjonijiet tas-Sigurtà Soċjali f’Malta | Ir-regoli tal-koordinazzjoni tas-sigurtà soċjali tal-UE jiddeterminaw il-leġiżlazzjoni applikabbli għal sitwazzjonijiet transkonfinali. Min iħaddem u individwi li jaħdmu għal rashom jistgħu jużaw l-Għodda ta’ Stima Personali biex jivvalutaw l-obbligi tas-sigurtà soċjali tagħhom f’Malta meta jaħdmu madwar il-pajjiżi tal-UE, u jirċievu gwida personalizzata bbażata fuq iċ-ċirkostanzi speċifiċi tagħhom. |
| Ħaddiem Stazzjonat | Ħaddiem mibgħut minn min iħaddem biex iwettaq l-istess dmirijiet fi Stat Membru ieħor tal-UE għal perjodu temporanju. |
| Ħaddiem tat-Trasport (TRAW) | Persuna li l-attività tax-xogħol tagħha bħala persuna impjegata jew bħala persuna li taħdem għal rasha normalment titwettaq f’diversi Stati Membri minħabba dmirijiet relatati mat-trasport u hija ddeterminata bħala soġġetta għal-leġiżlazzjoni Maltija skont ir-Regolament tal-UE 883/2004. |
| Ħaddiem Transkonfinali fl-UE (CRBW) | Persuna li l-attività tax-xogħol tagħha bħala persuna impjegata jew bħala persuna li taħdem għal rasha tinvolvi sitwazzjoni transfruntiera kumplessa (jiġifieri persuna li tirrisjedi fi Stat Membru wieħed tal-UE, iżda hija involuta f’attivitajiet ta’ xogħol, jew tranżazzjonijiet li jaqsmu l-fruntiera fi Stat Membru ieħor tal-UE) u hija ddeterminata bħala soġġetta għal-leġiżlazzjoni Maltija skont ir-Regolament tal-UE 883/2004. |
| Il-Formola A1 | Il-formola A1 tiċċertifika liema leġiżlazzjoni tas-sigurtà soċjali tapplika għad-detentur tal-formola. |
| Il-Formola U1 | Il-formola U1 – Il-formola U1 tiċċertifika l-perjodi tiegħek ta’ assigurazzjoni u kemm domt impjegat jew ħdimt għal rasek f’pajjiż tal-UE sabiex jitqiesu għall-għoti tal-benefiċċji tal-qgħad. L-U1 tinħareġ mill-pajjiż fejn ħdimt u ħallast il-kontribuzzjonijiet relattivi tas-sigurtà soċjali. |
| Iben jew Bint | Persuna taħt is-sittax-il sena u tinkludi iben jew bint il-mara jew raġel minn żwieġ ieħor, iben jew bintadottati u iben jew bint imweldin barra miż-żwieġ. |
| Informazzjoni | L-informazzjoni hija “materjal” meta tista’ tinfluwenza d-determinazzjoni tas-Sigurtà Soċjali tad-dritt u l-eliġibilità għall-benefiċċji taħt l-Att dwar is-Sigurtà Soċjali (Kap. 318.). |
| Interface tal-Utent (UI) | L-għan ta’ interface tal-utent tajjeb huwa li jipprovdi esperjenza “faċli għall-utent”, li jippermetti lill-utent jinteraġixxi mas-softwer jew il-ħardwer permezz ta’ apparati bħal laptop, smartphone, kjosk, eċċ. |
| Impjieg Assigurabbli | Għal kull persuna li titqies li hija f’impjieg assigurabbli għandhom jitħallsu tliet kontribuzzjonijiet differenti: waħda mill-persuna impjegata, waħda minn min jimpjegaha u waħda mill-Istat. Attività ta’ aktar minn 8 sigħat fil-ġimgħa li jinvolvi l-ħlas tal-kontribuzzjonijiet tas-sigurtà soċjali rispettivi. |
| Irtirar | Meta persuna tilħaq l-età statutorja tal-pensjoni, tista’ tingħata pensjoni tal-irtirar filwaqt li żżomm x-xogħol bi qligħ tiegħu/tagħha mingħajr ebda tnaqqis fl-intitolament tal-pensjoni tiegħu/tagħha. Il-benefiċċju ewlieni taħt l-iskema tas-sigurtà soċjali huwa l-pensjoni tal-irtirar taż-żewġ terzi. Kull persuna assigurata (soġġetta għal numru minimu ta’ kontribuzzjonijiet imħallsa) issir intitolata, fl-età tal-pensjoni, għal pensjoni tal-irtirar. Ir-rata sħiħa tal-pensjoni hija ekwivalenti għal żewġ terzi tad-dħul pensjonabbli. |
| Isem ta’ Dominju | Kull website għandha isem ta’ dominju li jservi bħala indirizz, li jintuża biex jaċċessa l-website. Pereżempju, fl-isem tad-dominju sigurtasocjali.gov.mt, sigurtasocjali huwa l-isem tal-website u .gov.mt hija l-estensjoni tal-isem tad-dominju. |
| Istituzzjoni Kompetenti | L-istituzzjoni tas-sigurtà soċjali fl-Istat Membru responsabbli għall-ħlas tal-benefiċċji. |
| Ittra ta’ Għotja | Meta persuna tapplika għal benefiċċju tas-Sigurtà Soċjali, id-dipartiment jiddeċiedi jekk dik il-persuna hijiex intitolata li tirċievi dak il-benefiċċju. Tintbagħat ittra uffiċjali li tispjega dik id-deċiżjoni. |
| Ittra ta’ Ċaħda | Meta persuna tapplika għal benefiċċju tas-Sigurtà Soċjali, id-dipartiment jiddeċiedi jekk dik il-persuna hijiex intitolata li tirċievi dak il-benefiċċju. Tintbagħat ittra uffiċjali li tispjega dik id-deċiżjoni. |
| Ittra ta’ Sejħa | Applikant jew benefiċjarju jista’ jintalab mid-dipartiment tas-Sigurtà Soċjali permezz ta’ ittra ta ’sejħa.jipprovdi evidenza jew prova permezz tas-sottomissjoni ta’ dokumenti biex isostnu fattur ta’ intitolament jew ammont ta’ ħlas. |
| Kap ta’ Familja | Familja li tkun ta’ żewġ persuni jew aktar, fejn waħda minnhom hija rikonoxxuta bħala l-kap tal-familja mid-Dipartiment tas-Sigurtà Soċjali. |
| Koabitazzjoni | F’każ li l-koabitazzjoni ma tkunx dokumentata u l-koppja jista’ saħansitra jkollha indirizz differenti muri fuq il-karta tal-identità tagħhom, żewġ persuni li jgħixu flimkien (ġeneralment maħsuba li huma raġel u mara) jiġu ttrattati bħala familja meta japplikaw għal Benefiċċji mhux Kontributorji. |
| Koabitazzjoni (Reġistrata) | Koppja koabitanti trid tinkludi Ċertifikat ta’ Koabitazzjoni reġistrat u insinwat mir-Reġistru Pubbliku meta tissottometti applikazzjoni lid-Dipartiment tas-Sigurtà Soċjali għall-ewwel darba. Jekk il-koabitazzjoni ma kinitx irreġistrata bejn l-2017 u l-2020 u wieħed mill-koabitanti miet matul il-perjodu msemmi, l-applikant huwa meħtieġ li jipprovdi dokument li turi li l-applikant kien f’koabitazzjoni għal mill-inqas 10 snin qabel il-mewt imsemmija. |
| Kontribuzzjoni Akkreditata | Kontribuzzjoni tas-sigurtà soċjali li l-Gvern jitqiesha bħala mħallsa anke meta l-individwu ma jkunx ħallasha, naturalment skont ċerti kundizzjonijiet magħrufa mil-liġi. |
| Kontribuzzjoni tas-Sigurtà Soċjali | Kontribuzzjoni tas-Sigurtà Soċjali pagabbli jew ttħallset taħt id-dispożizzjonijiet tal-Att dwar is-Sigurtà Soċjali (Kap. 318.). |
| Kontribuzzjoni tas-Sigurtà Soċjali kkreditata | Kontribuzzjoni li ma titħallasx minn persuna iżda hija madankollu akkreditata lilha kif stabbilit bl-Att dwar is-Sigurtà Soċjali (Kap. 318.). |
| Kontribuzzjoni tas-Sigurtà Soċjali tal-Klassi I | Kontribuzzjoni li persuna assigurata tħallas bħala persuna impjegata. |
| Kontribuzzjoni tas-Sigurtà Soċjali tal-Klassi II | Kontribuzzjoni li persuna assigurata tħallas jew bħala persuna li taħdem għal rasha, jew persuna li taħdem għaliha nnifisha. |
| Kreditu Dirett | Kreditu Dirett huwa depożitu monetarju magħmul fil-kont ta’ kwalunkwe persuna, negozju, jew entità oħra, bl-użu ta’ metodu ta’ ħlas ta’ trasferiment elettroniku ta’ fondi. |
| Kustodja | Kustodja hija relazzjoni legali bejn persuna li għandha diżabilità jew diżordni mentali u persuna oħra msejħa l-Gwardjan. L-iskop tal-Kustodja huwa li tipprovdi appoġġ lill-persuna fil-ġestjoni tal-affarijiet tagħha stess, u li tippromwovi d-drittijiet u l-aħjar interessi tagħhom. |
| Leġiżlazzjoni Applikabbli | L-iskema tas-sigurtà soċjali li għaliha tkun soġġetta persuna f’mument partikolari. |
| Medja tal-Kontribuzzjoni | Hija miksuba permezz tat-totalizzazzjoni tal-ġimgħat ta’ kontribuzzjonijiet tas-sigurtà soċjali imħallsa waqt il-ħajja tax-xogħol u maqsuma min-numru ta’ snin applikabbli meħtieġa għall-finijiet tal-pensjoni. |
| Missier | Tinkludi r-raġel tal-omm bi żwieġ ieħor u missier adottiv. |
| mySocialSecurity | Din il-Web App paġna tippermetti lil individwu jaċċessa varjetà ta’ servizzi personalizzati online tas-Sigurtà Soċjali, li xi wħud jeħtieġu awtentikazzjoni permezz ta’ e-ID valida. Wieħed jista’ ukoll jaċċessa kalkulatur tal-benefiċċji online mingħajar il-bżonn ta’ awtentikazzjoni. |
| NI-45 | L-NI-45 hija ittra ta’ appuntament ta’ bord mediku maħruġa mid-Dipartiment tas-Sigurtà Soċjali lil min jagħmel talba għall-Benefiċċju għal Korriment fuq ix-Xogħol u soġġett għal reviżjoni mill-bord mediku tad-Dipartiment. |
| NI-64 | L-NI-64 hija ittra maħruġa mid-Dipartiment tas-Sigurtà Soċjali li titlob lil min japplika għall-Benefiċċju għal Korriment fuq ix-Xogħol biex jipprovdi informazzjoni li tħalliet barra mill-applikazzjoni inizjali. |
| NI-134 | L-NI-134 hija dikjarazzjoni li tintalab mid-Dipartiment tas-Siġurta Soċjali jekk applikant li jkun għamel talba għall-Benefiċċju tal-Korriment fuq ix-Xogħol ma jkunx avża lid-dipartiment irritornax għax-xogħol jew le minħabba l-korriment. Jekk l-applikant javża lid-dipartiment li rritorna għax-xogħol permezz tal-avviż NI-134 li jirċievi, jinħareġ il-pagament dovut. Jekk l-applikant javża lid-dipartiment li ma daħalx lura għax-xogħol minħabba l-korriment, ikun jeħtieġ li jidher quddiem bord mediku tad-Dipartiment tas-Siġurta Soċjali biex dan jagħti parir jekk l-istess applikant ikunx tajjeb għax-xogħol jew le. |
| Numru tad-Dokument | Numru ta’ referenza uniku assoċjat ma’ Ittra ta’ Sejħa għad-Dokumenti maħruġa mid-Dipartiment tas-Sigurtà Soċjali. |
| Numru tal-PE | Numru ta’ Permess biex Timpjega, huwa meħtieġ mill-kontribwenti kollha li jimpjegaw individwi f’Malta. Dan in-numru jinħareġ mill-Uffiċċju tal-Kummissarju tat-Taxxi. |
| Numru tas-Sigurtà Soċjali | Minn Ottubru tal-2016, in-numru ta’ reġistrazzjoni tas-sigurtà soċjali ma baqgħax joħroġ għall-persuni li għandhom fil-pussess tagħhom Karta tal-Identità permanenti Maltija (bl-ittri M, L, G, H) u joħroġ biss għall-persuni li mhumiex fil-pussess ta’ Karta tal-Identità permanenti Maltija. Madankollu, dawk il-minuri li għadhom studenti taħt is-16-il sena u għandhom Karta tal-Identità Maltija (14+) iżda jixtiequ jaħdmu fuq bażi temporanja, huma obbligati li jirreġistraw għal numru tas-sigurtà soċjali jekk l-aħħar sena skolastika obbligatorja ma tlestietx. |
| Omm | Tinkludi l-mara tar-raġel bi żwieġ ieħor u omm adottiva. |
| Ordni ta’ Sekwestru | Ordni jew mandat ta’ sekwestru hija ordni approvata mill-qorti li tippermetti lill-kreditur jidderieġi mill-ġdid il-fondi ta’ persuna lejhom meta jkunu dovuti flus.Jekk għandek ordni ta’ sekwestru, jekk jogħġbok informa lill-bank preferut tiegħek dwar l-emenda għall-Artikolu 381 tal-Kodiċi ta’ Organizzazzjoni u Proċedura Ċivili (Kap. 12.), biex ikollok kont bankarju maħruġ f’ismek kif meħtieġ. |
| Paga Bażika fil-Ġimgħa jew Salarju Bażiku | Il-paga gross jew salarju li jitħallas lil persuna impjegata minn jew f’isem min iħaddmu eskluża kwalunkwe remunerazzjoni għas-sahra, kwalunkwe forma ta’ bonus, kwalunkwe allowance addizjonali, kwalunkwe remunerazzjoni in natura u kummissjonijiet. |
| Pagament Ikkanċellat | Iċ-ċekk / pagament depożitat fil-kont bankarju ġie rritornat lid-Dipartiment tas-Sigurtà Soċjali. |
| Pagament Imħallas | Iċ-ċekk ġie msarraf / il-pagament ġie depożitat fil-kont bankarju tiegħek / il-kreditu tal-benefiċċju tal-enerġija ġie nnaqqas direttament mill-kont tad-dawl u l-ilma. |
| Pagament Maħruġ | Il-pagament biċ-ċekk inħareġ / depożitu tal-pagament ġie mwettaq u se jiġi ikkreditat fil-kont bankarju / il-kreditu tal-Benefiċċju tal-Enerġija ġie mwettaq u ser jitnaqqas direttament mill-kont tad-Dawl u l-Ilma li jmiss. |
| Pagament Sostitwit | Iċ-ċekk ġie sostitwit / il-pagament fil-kont bankjarju ġie sostitwit b’pagament b’ċekk. |
| Pagament | Pagament tal-benefiċċji tas-Sigurtà Soċjali jiġi ddepożitat fil-kont bankarju tal-benefiċjarju nhar ta’ Sibt u jsir permezz ta’ kreditu dirett, jiġifieri fil-kont bankarju tal-benefiċjarju. |
| Pensjoni tas-Servizz | Pensjoni ta’ kull xahar mogħtija lil persuna li titħallas minn jew f’isem prinċipali preċedenti fir-rigward ta’ servizz fil-passat f’Malta jew barra. |
| Perjodu ta’ Assigurazzjoni | Perjodu ta’ żmien li matulu persuna kienet qed tħallas il-kontribuzzjonijiet fi skema ta’ sigurtà soċjali. |
| Persuna Impjegata | Persuna li għadha ma għalqitx il-65 sena ta’ età u li hija impjegata f’impjieg assigurabbli. |
| Politika | Sett ta’ ideat jew pjanijiet użati bħala bażi biex jittieħdu deċiżjonijiet. Il-politika ta’ organizzazzjoni uffiċjali dwar kwistjoni partikolari hija l-attitudni u l-azzjonijiet tagħhom rigward dik il-kwistjoni. |
| Proċediment Barra minn Malta | Dettalji ta’ proċediment barra minn Malta tirreferi għall-azzjoni li titlaq minn Malta biex tivvjaġġa jew tmur tgħix f’pajjiż barrani fejn bħala benefiċjajru għandek obbligu tirraporata din il-bidla fiċ-ċirkostanzi. |
| Rapport dwar Mewt ta’ Benefiċjarju tas-Sigurtà Soċjali | Għandu jiġi sottomess ċertifikati tal-mewt tal-Benefiċjarju lid-Dipartiment tas-Sigurtà Soċjali minn qarib tad-deċedut. |
| Rappreżentant tal-Applikant | Rappreżentant tal-Applikant huwa awtorizzat japplika jew jitlob servizz f’isem l-applikant jew il-benefiċjarju fejn applikabbli. |
| Rappreżentant Awtorizzat | Rappreżentant ta’ servizz.gov huwa awtorizzat li japplika jew jitlob servizz f’isem l-applikant jew il-benefiċjarju. |
| Rata Teoretika ta’ Pensjoni | Rata ipotetika ta’ pensjoni bbażata fuq il-perjodi totali ta’ assigurazzjoni li persuna tkun għamlet f’pajjiżi differenti li eventwalment tiġi mqassma fuq bażi pro-rata. |
| Ridirezzjoni ta’ Ċekk | Persuna benefiċjarja rikoverata fi Sptar jew Ċentru ta’ Riabilitazzjoni tista’ tagħżel indirizz alternattiv fejn tibda tirċievi il-pagamenti tagħha li joħorġu b’ċekk mid-Dipartiment tas-Sigurtà Soċjali. |
| Rikorrent | Tfisser il-persuna li titlob xi benefiċċju, pensjoni,għajnuna jew allowance taħt dan l-Att dwar is-Sigurtà Soċjali (Kap. 318.). |
| Sena ta’ benefiċċju | Il-perjodu li jibda fl-ewwel Tnejn ta’ Jannar u jtemm fl-aħħar Ħadd qabel l-ewwel Tnejn ta’ Jannar tas-sena ta’ wara. |
| Sena ta’ Kontribuzzjoni | Il-perjodu li jibda fl-ewwel Tnejn ta’ Jannar u jispiċċa fl-aħħar Ħadd qabel l-ewwel Tnejn ta’Jannar tas-sena ta’ wara. |
| Servizz.gov | Servizz.gov hija l-aġenzija tal-Gvern li tiġbor is-servizzi governattivi kollha fi ħdanha. Hija l-katina li torbot is-Servizz Pubbliku ta’ Malta maċ-ċittadin, bil-għan li s-servizzi governattivi jkunu iktar aċċessibbli. |
| Servizz Diġitali | Servizz li jitwassal b’mod diġitali u jista’ jiġi kategorizzat jew bħala servizz ta’ informazzjoni jew servizz ta’ transazzjoni. |
| Servizz ibbażat fuq l-Internet | Servizz online li jista’ jiġi aċċessat permezz ta’ brawżer tal-internet, irrispettivament mill-ħardwer użat. |
| Servizz ta’ Informazzjoni | Kontenut jew l-informazzjoni ppubblikata online biex jgħin lill-utenti jifhmu l-intitolament tal-benefiċċji, is-servizzi u l-inizjattivi. |
| Servizz Transazzjonali | Servizz online li jeħtieġ skambju tal-utent. Servizz transazzjonali jista’ jinvolvi skambju ta’ informazzjoni personali jew tranżazzjoni finanzjarja bħal ħlas ta’ rifużjoni. |
| Sigurtà Soċjali | Tipprovdi sors ta’ dħul meta persuna tirtira, tkun spiċċat bla xogħol jew jekk ma tistax taħdem minħabba diżabilità. Jista’ wkoll isostni d-dipendenti legali (il-konjuġi, it-tfal) b’benefiċċji fil-każ ta’ mewt. |
| Sitwazzjoni Transkonfinali tal-UE | Fil-kuntest tal-UE, sitwazzjoni transkonfinali tirreferi għal persuna li tirrisjedi fi Stat Membru wieħed tal-UE, iżda hija involuta f’attivitajiet ta’ xogħol, jew tranżazzjonijiet li jaqsmu l-fruntiera fi stat membru ieħor tal-UE. Pereżempju, individwu li jgħix fi Franza, iżda jaħdem f’Malta jitqies li jinsab f’sitwazzjoni transkonfinali tal-UE. |
| Sospiż għal Investigazzjoni | Benefiċċju sospiż minħabba investigazzjoni mis-sezzjoni. |
| Taħdem bi Qligħ | Persuna mpjegata f’impieg assigurabbli jew taħdem għaliha nnifisha. |
| Taħdem għal Rasek | Persuna li għadha ma għalqitx il-65 sena ta’ età, hija ordinarjament residenti f’Malta, u mhix persuna impjegata u lanqas persuna li taħdem għaliha nnifisha. |
| Taħdem Għalik Innifsek | Persuna li taħdem għal rasha li hija involuta f’xi attività li permezz tagħha qed tinkiseb qligħ li jaqbeż €910 fis-sena. |
| Taqsima tar-Relazzjonijiet Internazzjonali | It-Taqsima tar-Relazzjonijiet Internazzjonali taġixxi bħala l-punt fokali tad-Dipartiment tas-Sigurtà Soċjali dwar kwistjonijiet relatati mar-relazzjonijiet internazzjonali, fil-qasam tas-sigurtà soċjali. |
| Test tal-Kontribuzzjoni | Huwa test li jistabbilixxi jekk persuna ħallsitx jew ġietx ikkreditata b’kontribuzzjonijiet suffiċjenti biex tikkwalifika għal benefiċċju kontributorju. Normalment ikun magħmul minn żewġ testijiet, l-ewwel test jistabbilixxi l-kontribuzzjonijiet minimi meħtieġa mil-liġi biex persuna tkun eliġibbli biex tapplika għall-pensjoni filwaqt li t-tieni test huwa stima tal-kontribuzzjonijiet medji mħallsa fuq perjodu speċifiku definit mil-liġi. |
| Twaqqif tal-Pagament Konfermat | Iċ-ċekk ikkonfermat li mhux imsarraf. |
| Twaqqif tal-Pagament Magħmul | Twaqqif tal-pagament magħmul mal-Bank Ċentrali ta’ Malta. |
| Uffiċċju tal-Arbitru | Jista’ jsir appell kontra deċiżjoni mid-Dipartiment tas-Sigurtà Soċjali quddiem l-Arbitru. L-Arbitru tas-Sigurtà Soċjali jista’ jibdel deċiżjoni jekk tkun ħażina. Madankollu ma jistax ibiddel il-Liġi li fuqha ġiet ibbażata d-deċiżjoni jew iħallas aktar flus milli tippermetti l-Liġi. |
| Validità taċ-Ċekk | Ċekk tas-sigurtà soċjali għandu jiġi msarraf fi żmien 6 xhur wara d-data taċ-ċekk inkella isir invalidu. Wara 6 xhur, jekk għadek intitolat għall-ħlas, nistgħu nibdlu ċ-ċekk annullat wara li ssir talba. Ċekk ma jistax jinbidel 24 xahar wara d-data oriġinalu taċ-ċekk. |
| Valutazzjoni tentattiva | Tippreżenta lill-applikant stampa ċara ta’ x’se tkun il-pensjoni tas-sigurtà soċjali tiegħu/tagħha. |
| Website | Sett ta’ paġni tal-internet relatati li jinsabu taħt isem ta’ dominju wieħed, tipikament prodotti minn persuna jew organizzazzjoni waħda. Hija ġabra ta’ paġni tal-internet aċċessibbli pubblikament, interkonnessi li jaqsmu isem ta’ dominju wieħed. |