A B Ċ D E F Ġ G GĦ Ħ H I IE J K L M N O P Q R S T U V W X Ż Z

Glossarju tat-Termini tas-Sigurtà Soċjali

A

Aġent	Aġent reġistrat mad-Dipartiment tas-Sigurtà Soċjali huwa awtorizzat bil-kunsens tal-Applikant jew tal-Benefiċjarju biex jaġixxi f’isimhom meta jżur ċentru ta’ servizz.gov.
Aġġustament għall-Għoli tal-Ħajja (COLA)	L-aġġustament għall-Għoli tal-Ħajja (COLA) jitħabbar fid-diskors annwali tal-baġit. Terz taż-żieda tal-għoli tal-ħajja titħallas bħala bonus tal-għoli tal-ħajja (CLBO) u l-bqija taż-żieda (żewġ terzi) tiżdied mar-rata tal-pensjoni kontributorja jew mhux kontributorja.
Allowance	Kull allowance li titħallas taħt l-Att dwar is-Sigurtà Soċjali (Kap. 318.).
Amministratur	Amministratur irreġistrat mad-Dipartiment tas-Sigurtà Soċjali huwa awtorizzat li jaġixxi f’isem l-Applikant jew il-Benefiċjarju meta jżur ċentru ta’ servizz.gov.
App Mobbli	Applikazzjoni mobbli li tissejjaħ l-aktar app, hija ddisinjat biex taħdem fuq apparat mobbli, bħal smartphone jew tablet. L-applikazzjonijiet mobbli spiss iservu biex jipprovdu lill-utenti servizzi simili għal dawk aċċessati fuq il-kompjuters. L-apps ġeneralment jitniżżlu permezz tas-Sit tad-Distribuzzjoni tal-Apps, li huma tip ta’ pjattaformi ta’ distribuzzjoni diġitali.
App Nattiva	Huwa softwer ta’ applikazzjoni li huwa żviluppat għal apparat jew sistema operattiva speċifika. Jista’ jitniżżel u installat fuq it-tagħmir tiegħek; jiffunzjona bħala programm waħdu u ħafna drabi jaċċessa karatteristiċi differenti tat-tagħmir tiegħek biex jaħdem. Apps nattivi mhumiex kopji tal-website, iridu jiġu żviluppati b’mod indipendenti.
App tal-Internet	Hija tip speċjali ta’ app li tista’ tuża permezz ta’ brawżer tal-internet. Anke fuq apparat mobbli, l-applikazzjonijiet tal-internet jidhru qishom apps mobbli, iżda huma differenti. Apps tal-internet huma ddisinjati għall-interazzjoni, li jħallu lill-utenti jaqsmu u jużaw data bejn il-brawżer u s-sors tal-website.
Appell (Dritt ta’ Appell)	Applikant jew benefiċjarju jirċievi ittra ta’ spjegazzjoni kull meta d-Dipartiment tas-Sigurtà Soċjali jieħu deċiżjoni rigward l-eliġibbiltà għall-benefiċċji tas-Sigurtà Soċjali tiegħu/tagħha. Jekk dik il-persuna ma taqbilx mad-deċiżjoni, għandha d-dritt tappella dik id-deċiżjoni.
Applikant	Applikant jista’ japplika għal benefiċċju tas-sigurtà soċjali jew jitlob servizz billi juża l-applikazzjonijiet jew is-servizzi online jekk wieħed ikollu e-ID valida. Inkella wieħed jista’ jagħżel li jżur wieħed miċ-ċentri tas-servizz.gov fejn Rappreżentant Awtorizzat japplika jew jitlob servizz f’isem l-applikant jew il-benefiċjarju.
Applikazzjoni Miċħuda	L-istat tal-Applikazzjoni għall-Benefiċċju jindika li ġiet irrifjutata.
Applikazzjoni Proċessata	Data meta l-Applikazzjoni għall-Benefiċċju tiġi proċessata (ivvalutata).
Applikazzjoni Reġistrata	Data meta l-Applikazzjoni għall-Benefiċċju tiġi attwalment reġistrata fis-sistema mis-sezzjoni.
Armla	Konjuġi li jibqa’ jgħix, jew konjuġi ta’ qabel li jibqa’ jgħix, sew armla sew armel, ta’ koppja miżżewġa jew divorzjata jew li qegħda f’koabitazzjoni.
Armla Attwali	Konjuġi li jibqa’ jgħix, sew armla sew armel, ta’ koppja miżżewġa jew li kien/et f’ koabitazzjoni minnufih qabel ma jormol kien miżżewweġ mal-konjuġi li jmut u kellu jedd legali għall-manteniment mill-konjuġi l-ieħor.
Assistenza	Kull għajnuna pagabbli taħt l-Att dwar is-Sigurtà Soċjali (Kap. 318.).
Att dwar is-Sigurtà Soċjali (Kap. 318.)	Li tistabbilixxi skema ta’ sigurtà soċjali u tikkonsolida b’emendi dispożizzjonijiet eżistenti dwar il-ħlas ta’ benefiċċji tas-sigurtà soċjali, pensjonijiet u allowances, għajnuna soċjali u medika, pensjonijiet mhux kontributorji u l-ħlas ta’ kontribuzzjonijiet tas-sigurtà soċjali minn impjegati, min iħaddem, min jaħdem għal rasu u l-Istat.

B

Baħħar (SEAF)	Persuna li l-attività tax-xogħol tagħha bħala impjegata jew bħala persuna li taħdem għal rasha normalment titwettaq abbord bastiment li jtajjar il-bandiera Maltija fuq il-baħar u hija ddeterminata bħala soġġetta għal-leġiżlazzjoni Maltija skont ir-Regolament tal-UE 883/2004.
Bażi Residenzjali	Il-pajjiż minn fejn jibda u jintemm ix-xogħol ta’ membru ta’ ekwipaġġ tal-ajru.
Benefiċċji Kontributorji	L-iskema kontributorja f’Malta hija sistema fejn impjegat jew persuna li taħdem għal rasha tħallas kontribuzzjoni ta’ kull ġimgħa kif stabbilit mill-Att dwar is-Sigurtà Soċjali (Kap. 318.). Il-Kontribuzzjonijiet tas-Sigurtà Soċjali mħallsa matul il-perjodu li wieħed ikun attiv bi qligħ jintużaw biex jiffinanzjaw kontinġenzi li jistgħu jinqalgħu bħal mard, qgħad jew irtirar meta jseħħ.
Benefiċċji Mhux Kontributorji	Din l-iskema li oriġinarjament kienet maħsuba biex tieħu ħsieb dawk li waqgħu taħt il-‘linja tal-faqar’ matul perjodu ta’ snin evolviet fi skema komprensiva b’numru ta’ dispożizzjonijiet li huma marbutin b’tali mod li tip ta’ benefiċċju jissupplimenta ieħor. Dan għamel possibbli l-allokazzjoni ta’ aktar minn benefiċċju wieħed fl-istess ħin u b’hekk ipprovda kopertura simultanja f’dawk il-każijiet fejn hemm aktar minn kontinġenza waħda.
Benefiċċji Pro-Rata	Benefiċċji kkalkulati fi proporzjon mal-perjodu ta’ assigurazzjoni f’Malta vis-à-vis il-perjodi ta’ assigurazzjoni magħmula f’pajjiżi oħra.
Benefiċċju	Benefiċċju, bonus jew għotja pagabbli taħt l-Att dwar is-Sigurtà Soċjali (Kap. 318.).
Benefiċċju għal Żmien Qasir	Benefiċċji li huma mmirati biex jissostitwixxu d-dħul li jaqla’ f’każ ta’ telf temporanju ta’ qligħ li jirriżulta minn mard, maternità jew qgħad.
Benefiċċju Mwaqqaf	Benefiċċju għal Żmien Qasir jiġi eventwalment imwaqqaf ladarba l-intitolament. tal-benefiċċju jitħallas jew ċerti benefiċċji eventwalment jieqfu, (Eż.: Allowance tat-Tfal) peress li dawn għandhom perjodu definit.
Benefiċċju qed Jitħallas	Data ta’ meta l-Applikazzjoni għall-Benefiċċju tiġi vverifikata għall-ħlas.
Benefiċjarju	Persuna intitolata għal benefiċċju, pensjoni, assistenza jew allowance pagabbli taħt l-Att dwar is-Sigurtà Soċjali (Kap. 318.).
Bilanċ tal-Benefiċċji tas-Sigurtà Soċjali	Ħlas tas-Sigurtà Soċjali li kien dovut lil benefiċjarju mejjet, jista’ jitħallas lil xi membru tal-familja jew rappreżentant legali tal-patrimonju.
Bonus Addizzjonali magħruf ukoll bħala l- Bonus speċjali ta’ kull ġimgħa (SPBO)	Filwaqt li l-impjegati jirċievu l-bonus addizzjonali tagħhom f’Marzu u Settembru, il-benefiċjarji huma intitolati għal żewġ terzi ta’ dan il-bonus u jinħareġ ma’ kull ħlas tal-pensjoni, kull erba’ ġimgħat minflok f’Marzu u Settembru.
Bonus għall-Għoli tal-Ħajja (CLBO)	Meta l-aġġustament għall-Għoli tal-Ħajja (COLA) jiġi mħabbar fil-baġit, (terz) taż-żieda tal-għoli tal-ħajja tiġi mħallsa bħala Bonus għall-għoli tal-ħajja mal-pensjoni u l-bqija taż-żieda (żewġ terzi) tiġi miżjuda mar-rata tal-pensjoni kontributorja mhux kontributorja.
Bonus ta’ Kull Sitt Xhur (6MBO)	Bonus pagabbli addizzjonali mal-pensjonijiet u l-assistenza soċjali li huwa ekwivalenti għall-bonusijiet ta’ Ġunju u Diċembru pagabbli lill-ħaddiema.
Bonuses Statutorji	Benefiċjarju/a li jirċievi Assistenza Soċjali, Pensjoni Mhux Kontributorja jew Kontributorja huwa/hija intitolat/a għall-bonus tal-għoli tal-ħajja (CLBO) u l-bonus addizzjonali (SPBO) magħruf ukoll bħala l-bonus speċjali ta’ kull ġimgħa. Il-pagamenti tal-pensjoni magħmula f’Ġunju u Diċembru jinkludu bonus, magħruf bħala bonus ta’ kull sitt xhur (6MBO). Filwaqt li l-impjegati jirċievu l-bonus addizzjonali tagħhom f’Marzu u Settembru, il-benefiċjarji huma intitolati għal żewġ terzi ta’ dan il-bonus u jinħarġu ma’ kull ħlas tal-pensjoni, kull erba’ ġimgħat minflok f’Marzu u Settembru.
Brawżer tal-Internet	Hija applikazzjoni għall-aċċess għall-websites u l-Internet. Meta utent jitlob paġna tal-Internet minn website partikolari, il-brawżer jirkupra l-fajls tagħha minn sors tal-Internet li mbagħad juri l-paġna fuq l-iskrin tal-utent.

Ċ

Ċekk Imsarraf minn Terzi Persuni	Jekk il-benefiċjarju jew l-aġent / amministratur jemmen li ċ-ċekk ma ssarrfx minnu nnifsu, allura hemm bżonn li żżur wieħed miċ-ċentri ta’ servizz.gov, biex tikkonferma l-firma fuq il-kopja taċ-ċekk.
Ċentri ta’ servizz.gov	Servizz.gov hija l-aġenzija li tgħaqqad is-servizzi kollha tal-gvern flimkien u tmexxi numru ta’ ċentri madwar Malta.
Ċittadin ta’ Pajjiż Terz	Ċittadin ta’ Stat li mhuwiex membru tal-UE u lanqas ċittadin tal-Islanda, il-Liechtenstein, in-Norveġja jew l-Isvizzera.
Ċittadin tal-UE	Kwalunkwe ċittadin ta’ Stat Membru tal-UE huwa kkunsidrat bħala ċittadin tal-UE.

D

Data tal-Applikazzjoni	Data fuq l-Applikazzjoni għall-Benefiċċju.
Dħul Nett	Id-dħul kollu li minnu jitnaqqsu l-ispejjeż li jsiru direttament biex jinqala’ dak id-dħul. Dħul nett mix-xogħol ifisser id-dħul kollu relatat max-xogħol bi qligħ (bħas-salarju, sahra, kummissjoni, fringe benefits, eċċ) u mnaqqas l-ammont imħallas bħala kontribuzzjoni tas-sigurtà soċjali.
Dħul Pensjonabbli	Id-dħul pensjonabbli għal impjegati, persuni li jaħdmu għal rashom u persuni li jaħdmu għalihom infushom, huwa l-paga bażika medja annwali kkalkulata b’referenza għal numru ta’ snin fejn il-bażi tal-kalkolu tista’ tkun differenti fuq il-bażi tad-data tat-twelid tal-individwu partikolari.
Dipartiment tas-Sigurtà Soċjali	Id-Dipartiment tas-Sigurtà Soċjali huwa responsabbli għall-amministrazzjoni tal-Leġiżlazzjoni tasSigurtà Soċjali, li tipprovdi għall-ħlas ta’ benefiċċji taħt l-iskemi kontributorji u mhux kontributorji.
Diviżjoni għall-Għajnuna Finanzjarja u Osservanza	Id-Diviżjoni għall-Għajnuna Finanzjarja u Osservanza hija responsabbli mit-tnedija, koordinazzjoni u monitoraġġ ta’ attivitajiet, kif applikabbli, relatati ma’ materji ta’ konformità u investigazzjoni. Barra minn hekk, id-diviżjoni tissorvelja l-valutazzjoni u l-pagament ta’ benefiċċji mhux kontributorji, pensjonijiet u assistenzi skont id-disposizzjonijiet tal-Att dwar is-Sigurtà Soċjali (Kap. 318.).
Dokumenti	Bħal ċertifikati tat-twelid, ċertifikati taż-żwieġ, prospetti tat-taxxa, atti, eċċ., sottomessi minn individwi li japplikaw għal benefiċċji u servizzi.
Drittijiet tal-Bniedem	Drittijiet bażiċi li kull persuna għandha. Dawn jinkludu, iżda mhumiex limitati għal, id-dritt għall-ħajja, id-dritt għal-libertà tar-reliġjon u t-twemmin u d-dritt għal proċess ġust.

E

E-ID jew l-Identità Elettronika	L-e-ID jew l-Identità Elettronika, hija mekkaniżmu ta’ awtentikazzjoni ta’ fiduċja għaċ-ċittadini u n-negozji biex jidentifikaw lilhom infushom biex jaċċessaw elettronikament servizzi online pprovduti minn dipartimenti u entitajiet tal-gvern.
Ekwipaġġ tal-Ajru (AIRC)	Persuna li taħdem bħala ekwipaġġ tat-titjira fuq ajruplani jew kabini li l-bażi residenzjali tagħhom hija f’Malta u hija ddeterminata bħala soġġetta għal-leġiżlazzjoni Maltija skont ir-Regolament tal-UE 883/2004.
Età tal-Pensjoni	Pensjoni kontributorja tal-irtirar titħallas meta persuna tilħaq l-età statutorja tal-irtirar applikabbli jew f’każ li tinjuża id-deroga biex tirtira qabel (meta applikabbli).

F

Faqar	Li ma jkollokx aċċess għal dħul bażiku għall-bżonnijiet bażiċi ta’ persuna. Dan ifisser li ma tistax tħallas għall-ikel, ilma tax-xorb, kenn, oġġetti tat-twaletta u riżorsi essenzjali oħra.
Familja	Persuna li qed tgħix waħedha jew żewġ persuni jew aktar li qed jgħixu flimkien bħala familja.
Folja ta’ Informazzjoni	Folja ta’ informazzjoni tagħti ħarsa ġenerali f’lingwa aċċessibbli, għal udjenza mhux esperta dwar il-benefiċċju jew servizz tas-sigurtà soċjali, li tiddeskrivi b’mod ċar l-istabbiliment tiegħek. Tiddeskrivi wkoll il-kriterji tal-elegibbiltà u d-dokumentazzjoni meħtieġa u kif tapplika.
Freephone 153	Servizz ta’ freephone offrut biex wieħed jikseb informazzjoni minn servizz.gov relatat mas-servizzi offruti mis-servizz pubbliku.
Frodi	Frodi jinvolvi li tirċievi benefiċċji tas-sigurtà soċjali permezz ta’ rappreżentazzjoni ħażina intenzjonata, li biha bl-intenzjoni li tiffroda, persuna tagħmel dikjarazzjoni falza, taħbi jew tonqos milli tiżvela informazzjoni għall-użu fid-determinazzjoni tal-eliġibbiltà tal-benefiċċju jew intitolament skont l-Att dwar is-Sigurtà Soċjal (Kap. 318.).

Ġ

Ġenitur	Tinkludi persuna li tkun iżżewġet lil xi wieħed mill-ġenituri u jrabbu l-wild flimkien, u ġenitur adottiv li qed irabbi wild.
Ġenitur Singlu	Ġenitur li jkun romol, separat (sew defacto jew de jure), divorzjat jew mhux miżżewweġ li jkun waħdu u għal kollox responsabbli li jżomm u jrabbi lil uliedu dipendenti bniet jew subien li ma jkunux għalqu t-tmintax-il sena.

GĦ

Għodda ta’ Self-Assessment Transkonfinali għall-Pagament ta’ Kontribuzzjonijiet tas-Sigurtà Soċjali f’Malta

Ir-regoli tal-koordinazzjoni tas-sigurtà soċjali tal-UE jiddeterminaw il-leġiżlazzjoni applikabbli għal sitwazzjonijiet transkonfinali. Min iħaddem u individwi li jaħdmu għal rashom jistgħu jużaw l-Għodda ta’ Stima Personali biex jivvalutaw l-obbligi tas-sigurtà soċjali tagħhom f’Malta meta jaħdmu madwar il-pajjiżi tal-UE, u jirċievu gwida personalizzata bbażata fuq iċ-ċirkostanzi speċifiċi tagħhom.

Ħ

Ħaddiem Stazzjonat	Ħaddiem mibgħut minn min iħaddem biex iwettaq l-istess dmirijiet fi Stat Membru ieħor tal-UE għal perjodu temporanju.
Ħaddiem tat-Trasport (TRAW)	Persuna li l-attività tax-xogħol tagħha bħala persuna impjegata jew bħala persuna li taħdem għal rasha normalment titwettaq f’diversi Stati Membri minħabba dmirijiet relatati mat-trasport u hija ddeterminata bħala soġġetta għal-leġiżlazzjoni Maltija skont ir-Regolament tal-UE 883/2004.
Ħaddiem Transkonfinali fl-UE (CRBW)	Persuna li l-attività tax-xogħol tagħha bħala persuna impjegata jew bħala persuna li taħdem għal rasha tinvolvi sitwazzjoni transfruntiera kumplessa (jiġifieri persuna li tirrisjedi fi Stat Membru wieħed tal-UE, iżda hija involuta f’attivitajiet ta’ xogħol, jew tranżazzjonijiet li jaqsmu l-fruntiera fi Stat Membru ieħor tal-UE) u hija ddeterminata bħala soġġetta għal-leġiżlazzjoni Maltija skont ir-Regolament tal-UE 883/2004.

I

Il-Formola A1	Il-formola A1 tiċċertifika liema leġiżlazzjoni tas-sigurtà soċjali tapplika għad-detentur tal-formola.
Il-Formola U1	Il-formola U1 – Il-formola U1 tiċċertifika l-perjodi tiegħek ta’ assigurazzjoni u kemm domt impjegat jew ħdimt għal rasek f’pajjiż tal-UE sabiex jitqiesu għall-għoti tal-benefiċċji tal-qgħad. L-U1 tinħareġ mill-pajjiż fejn ħdimt u ħallast il-kontribuzzjonijiet relattivi tas-sigurtà soċjali.
Iben jew Bint	Persuna taħt is-sittax-il sena u tinkludi iben jew bint il-mara jew raġel minn żwieġ ieħor, iben jew bintadottati u iben jew bint imweldin barra miż-żwieġ.
Informazzjoni	L-informazzjoni hija “materjal” meta tista’ tinfluwenza d-determinazzjoni tas-Sigurtà Soċjali tad-dritt u l-eliġibilità għall-benefiċċji taħt l-Att dwar is-Sigurtà Soċjali (Kap. 318.).
Interface tal-Utent (UI)	L-għan ta’ interface tal-utent tajjeb huwa li jipprovdi esperjenza “faċli għall-utent”, li jippermetti lill-utent jinteraġixxi mas-softwer jew il-ħardwer permezz ta’ apparati bħal laptop, smartphone, kjosk, eċċ.
Impjieg Assigurabbli	Għal kull persuna li titqies li hija f’impjieg assigurabbli għandhom jitħallsu tliet kontribuzzjonijiet differenti: waħda mill-persuna impjegata, waħda minn min jimpjegaha u waħda mill-Istat. Attività ta’ aktar minn 8 sigħat fil-ġimgħa li jinvolvi l-ħlas tal-kontribuzzjonijiet tas-sigurtà soċjali rispettivi.
Irtirar	Meta persuna tilħaq l-età statutorja tal-pensjoni, tista’ tingħata pensjoni tal-irtirar filwaqt li żżomm x-xogħol bi qligħ tiegħu/tagħha mingħajr ebda tnaqqis fl-intitolament tal-pensjoni tiegħu/tagħha. Il-benefiċċju ewlieni taħt l-iskema tas-sigurtà soċjali huwa l-pensjoni tal-irtirar taż-żewġ terzi. Kull persuna assigurata (soġġetta għal numru minimu ta’ kontribuzzjonijiet imħallsa) issir intitolata, fl-età tal-pensjoni, għal pensjoni tal-irtirar. Ir-rata sħiħa tal-pensjoni hija ekwivalenti għal żewġ terzi tad-dħul pensjonabbli.
Isem ta’ Dominju	Kull website għandha isem ta’ dominju li jservi bħala indirizz, li jintuża biex jaċċessa l-website. Pereżempju, fl-isem tad-dominju sigurtasocjali.gov.mt, sigurtasocjali huwa l-isem tal-website u .gov.mt hija l-estensjoni tal-isem tad-dominju.
Istituzzjoni Kompetenti	L-istituzzjoni tas-sigurtà soċjali fl-Istat Membru responsabbli għall-ħlas tal-benefiċċji.
Ittra ta’ Għotja	Meta persuna tapplika għal benefiċċju tas-Sigurtà Soċjali, id-dipartiment jiddeċiedi jekk dik il-persuna hijiex intitolata li tirċievi dak il-benefiċċju. Tintbagħat ittra uffiċjali li tispjega dik id-deċiżjoni.
Ittra ta’ Ċaħda	Meta persuna tapplika għal benefiċċju tas-Sigurtà Soċjali, id-dipartiment jiddeċiedi jekk dik il-persuna hijiex intitolata li tirċievi dak il-benefiċċju. Tintbagħat ittra uffiċjali li tispjega dik id-deċiżjoni.
Ittra ta’ Sejħa	Applikant jew benefiċjarju jista’ jintalab mid-dipartiment tas-Sigurtà Soċjali permezz ta’ ittra ta ’sejħa.jipprovdi evidenza jew prova permezz tas-sottomissjoni ta’ dokumenti biex isostnu fattur ta’ intitolament jew ammont ta’ ħlas.

K

Kap ta’ Familja	Familja li tkun ta’ żewġ persuni jew aktar, fejn waħda minnhom hija rikonoxxuta bħala l-kap tal-familja mid-Dipartiment tas-Sigurtà Soċjali.
Koabitazzjoni	F’każ li l-koabitazzjoni ma tkunx dokumentata u l-koppja jista’ saħansitra jkollha indirizz differenti muri fuq il-karta tal-identità tagħhom, żewġ persuni li jgħixu flimkien (ġeneralment maħsuba li huma raġel u mara) jiġu ttrattati bħala familja meta japplikaw għal Benefiċċji mhux Kontributorji.
Koabitazzjoni (Reġistrata)	Koppja koabitanti trid tinkludi Ċertifikat ta’ Koabitazzjoni reġistrat u insinwat mir-Reġistru Pubbliku meta tissottometti applikazzjoni lid-Dipartiment tas-Sigurtà Soċjali għall-ewwel darba. Jekk il-koabitazzjoni ma kinitx irreġistrata bejn l-2017 u l-2020 u wieħed mill-koabitanti miet matul il-perjodu msemmi, l-applikant huwa meħtieġ li jipprovdi dokument li turi li l-applikant kien f’koabitazzjoni għal mill-inqas 10 snin qabel il-mewt imsemmija.
Kontribuzzjoni Akkreditata	Kontribuzzjoni tas-sigurtà soċjali li l-Gvern jitqiesha bħala mħallsa anke meta l-individwu ma jkunx ħallasha, naturalment skont ċerti kundizzjonijiet magħrufa mil-liġi.
Kontribuzzjoni tas-Sigurtà Soċjali	Kontribuzzjoni tas-Sigurtà Soċjali pagabbli jew ttħallset taħt id-dispożizzjonijiet tal-Att dwar is-Sigurtà Soċjali (Kap. 318.).
Kontribuzzjoni tas-Sigurtà Soċjali kkreditata	Kontribuzzjoni li ma titħallasx minn persuna iżda hija madankollu akkreditata lilha kif stabbilit bl-Att dwar is-Sigurtà Soċjali (Kap. 318.).
Kontribuzzjoni tas-Sigurtà Soċjali tal-Klassi I	Kontribuzzjoni li persuna assigurata tħallas bħala persuna impjegata.
Kontribuzzjoni tas-Sigurtà Soċjali tal-Klassi II	Kontribuzzjoni li persuna assigurata tħallas jew bħala persuna li taħdem għal rasha, jew persuna li taħdem għaliha nnifisha.
Kreditu Dirett	Kreditu Dirett huwa depożitu monetarju magħmul fil-kont ta’ kwalunkwe persuna, negozju, jew entità oħra, bl-użu ta’ metodu ta’ ħlas ta’ trasferiment elettroniku ta’ fondi.
Kustodja	Kustodja hija relazzjoni legali bejn persuna li għandha diżabilità jew diżordni mentali u persuna oħra msejħa l-Gwardjan. L-iskop tal-Kustodja huwa li tipprovdi appoġġ lill-persuna fil-ġestjoni tal-affarijiet tagħha stess, u li tippromwovi d-drittijiet u l-aħjar interessi tagħhom.

L

Leġiżlazzjoni Applikabbli

L-iskema tas-sigurtà soċjali li għaliha tkun soġġetta persuna f’mument partikolari.

M

Medja tal-Kontribuzzjoni	Hija miksuba permezz tat-totalizzazzjoni tal-ġimgħat ta’ kontribuzzjonijiet tas-sigurtà soċjali imħallsa waqt il-ħajja tax-xogħol u maqsuma min-numru ta’ snin applikabbli meħtieġa għall-finijiet tal-pensjoni.
Missier	Tinkludi r-raġel tal-omm bi żwieġ ieħor u missier adottiv.
mySocialSecurity	Din il-Web App paġna tippermetti lil individwu jaċċessa varjetà ta’ servizzi personalizzati online tas-Sigurtà Soċjali, li xi wħud jeħtieġu awtentikazzjoni permezz ta’ e-ID valida. Wieħed jista’ ukoll jaċċessa kalkulatur tal-benefiċċji online mingħajar il-bżonn ta’ awtentikazzjoni.

N

NI-45	L-NI-45 hija ittra ta’ appuntament ta’ bord mediku maħruġa mid-Dipartiment tas-Sigurtà Soċjali lil min jagħmel talba għall-Benefiċċju għal Korriment fuq ix-Xogħol u soġġett għal reviżjoni mill-bord mediku tad-Dipartiment.
NI-64	L-NI-64 hija ittra maħruġa mid-Dipartiment tas-Sigurtà Soċjali li titlob lil min japplika għall-Benefiċċju għal Korriment fuq ix-Xogħol biex jipprovdi informazzjoni li tħalliet barra mill-applikazzjoni inizjali.
NI-134	L-NI-134 hija dikjarazzjoni li tintalab mid-Dipartiment tas-Siġurta Soċjali jekk applikant li jkun għamel talba għall-Benefiċċju tal-Korriment fuq ix-Xogħol ma jkunx avża lid-dipartiment irritornax għax-xogħol jew le minħabba l-korriment. Jekk l-applikant javża lid-dipartiment li rritorna għax-xogħol permezz tal-avviż NI-134 li jirċievi, jinħareġ il-pagament dovut. Jekk l-applikant javża lid-dipartiment li ma daħalx lura għax-xogħol minħabba l-korriment, ikun jeħtieġ li jidher quddiem bord mediku tad-Dipartiment tas-Siġurta Soċjali biex dan jagħti parir jekk l-istess applikant ikunx tajjeb għax-xogħol jew le.
Numru tad-Dokument	Numru ta’ referenza uniku assoċjat ma’ Ittra ta’ Sejħa għad-Dokumenti maħruġa mid-Dipartiment tas-Sigurtà Soċjali.
Numru tal-PE	Numru ta’ Permess biex Timpjega, huwa meħtieġ mill-kontribwenti kollha li jimpjegaw individwi f’Malta. Dan in-numru jinħareġ mill-Uffiċċju tal-Kummissarju tat-Taxxi.
Numru tas-Sigurtà Soċjali	Minn Ottubru tal-2016, in-numru ta’ reġistrazzjoni tas-sigurtà soċjali ma baqgħax joħroġ għall-persuni li għandhom fil-pussess tagħhom Karta tal-Identità permanenti Maltija (bl-ittri M, L, G, H) u joħroġ biss għall-persuni li mhumiex fil-pussess ta’ Karta tal-Identità permanenti Maltija. Madankollu, dawk il-minuri li għadhom studenti taħt is-16-il sena u għandhom Karta tal-Identità Maltija (14+) iżda jixtiequ jaħdmu fuq bażi temporanja, huma obbligati li jirreġistraw għal numru tas-sigurtà soċjali jekk l-aħħar sena skolastika obbligatorja ma tlestietx.

O

Omm

Tinkludi l-mara tar-raġel bi żwieġ ieħor u omm adottiva.

Ordni ta’ Sekwestru

Ordni jew mandat ta’ sekwestru hija ordni approvata mill-qorti li tippermetti lill-kreditur jidderieġi mill-ġdid il-fondi ta’ persuna lejhom meta jkunu dovuti flus.Jekk għandek ordni ta’ sekwestru, jekk jogħġbok informa lill-bank preferut tiegħek dwar l-emenda għall-Artikolu 381 tal-Kodiċi ta’ Organizzazzjoni u Proċedura Ċivili (Kap. 12.), biex ikollok kont bankarju maħruġ f’ismek kif meħtieġ.

P

Paga Bażika fil-Ġimgħa jew Salarju Bażiku	Il-paga gross jew salarju li jitħallas lil persuna impjegata minn jew f’isem min iħaddmu eskluża kwalunkwe remunerazzjoni għas-sahra, kwalunkwe forma ta’ bonus, kwalunkwe allowance addizjonali, kwalunkwe remunerazzjoni in natura u kummissjonijiet.
Pagament Ikkanċellat	Iċ-ċekk / pagament depożitat fil-kont bankarju ġie rritornat lid-Dipartiment tas-Sigurtà Soċjali.
Pagament Imħallas	Iċ-ċekk ġie msarraf / il-pagament ġie depożitat fil-kont bankarju tiegħek / il-kreditu tal-benefiċċju tal-enerġija ġie nnaqqas direttament mill-kont tad-dawl u l-ilma.
Pagament Maħruġ	Il-pagament biċ-ċekk inħareġ / depożitu tal-pagament ġie mwettaq u se jiġi ikkreditat fil-kont bankarju / il-kreditu tal-Benefiċċju tal-Enerġija ġie mwettaq u ser jitnaqqas direttament mill-kont tad-Dawl u l-Ilma li jmiss.
Pagament Sostitwit	Iċ-ċekk ġie sostitwit / il-pagament fil-kont bankjarju ġie sostitwit b’pagament b’ċekk.
Pagament	Pagament tal-benefiċċji tas-Sigurtà Soċjali jiġi ddepożitat fil-kont bankarju tal-benefiċjarju nhar ta’ Sibt u jsir permezz ta’ kreditu dirett, jiġifieri fil-kont bankarju tal-benefiċjarju.
Pensjoni tas-Servizz	Pensjoni ta’ kull xahar mogħtija lil persuna li titħallas minn jew f’isem prinċipali preċedenti fir-rigward ta’ servizz fil-passat f’Malta jew barra.
Perjodu ta’ Assigurazzjoni	Perjodu ta’ żmien li matulu persuna kienet qed tħallas il-kontribuzzjonijiet fi skema ta’ sigurtà soċjali.
Persuna Impjegata	Persuna li għadha ma għalqitx il-65 sena ta’ età u li hija impjegata f’impjieg assigurabbli.
Politika	Sett ta’ ideat jew pjanijiet użati bħala bażi biex jittieħdu deċiżjonijiet. Il-politika ta’ organizzazzjoni uffiċjali dwar kwistjoni partikolari hija l-attitudni u l-azzjonijiet tagħhom rigward dik il-kwistjoni.
Proċediment Barra minn Malta	Dettalji ta’ proċediment barra minn Malta tirreferi għall-azzjoni li titlaq minn Malta biex tivvjaġġa jew tmur tgħix f’pajjiż barrani fejn bħala benefiċjajru għandek obbligu tirraporata din il-bidla fiċ-ċirkostanzi.

R

Rapport dwar Mewt ta’ Benefiċjarju tas-Sigurtà Soċjali	Għandu jiġi sottomess ċertifikati tal-mewt tal-Benefiċjarju lid-Dipartiment tas-Sigurtà Soċjali minn qarib tad-deċedut.
Rappreżentant tal-Applikant	Rappreżentant tal-Applikant huwa awtorizzat japplika jew jitlob servizz f’isem l-applikant jew il-benefiċjarju fejn applikabbli.
Rappreżentant Awtorizzat	Rappreżentant ta’ servizz.gov huwa awtorizzat li japplika jew jitlob servizz f’isem l-applikant jew il-benefiċjarju.
Rata Teoretika ta’ Pensjoni	Rata ipotetika ta’ pensjoni bbażata fuq il-perjodi totali ta’ assigurazzjoni li persuna tkun għamlet f’pajjiżi differenti li eventwalment tiġi mqassma fuq bażi pro-rata.
Ridirezzjoni ta’ Ċekk	Persuna benefiċjarja rikoverata fi Sptar jew Ċentru ta’ Riabilitazzjoni tista’ tagħżel indirizz alternattiv fejn tibda tirċievi il-pagamenti tagħha li joħorġu b’ċekk mid-Dipartiment tas-Sigurtà Soċjali.
Rikorrent	Tfisser il-persuna li titlob xi benefiċċju, pensjoni,għajnuna jew allowance taħt dan l-Att dwar is-Sigurtà Soċjali (Kap. 318.).

S

Sena ta’ benefiċċju	Il-perjodu li jibda fl-ewwel Tnejn ta’ Jannar u jtemm fl-aħħar Ħadd qabel l-ewwel Tnejn ta’ Jannar tas-sena ta’ wara.
Sena ta’ Kontribuzzjoni	Il-perjodu li jibda fl-ewwel Tnejn ta’ Jannar u jispiċċa fl-aħħar Ħadd qabel l-ewwel Tnejn ta’Jannar tas-sena ta’ wara.
Servizz.gov	Servizz.gov hija l-aġenzija tal-Gvern li tiġbor is-servizzi governattivi kollha fi ħdanha. Hija l-katina li torbot is-Servizz Pubbliku ta’ Malta maċ-ċittadin, bil-għan li s-servizzi governattivi jkunu iktar aċċessibbli.
Servizz Diġitali	Servizz li jitwassal b’mod diġitali u jista’ jiġi kategorizzat jew bħala servizz ta’ informazzjoni jew servizz ta’ transazzjoni.
Servizz ibbażat fuq l-Internet	Servizz online li jista’ jiġi aċċessat permezz ta’ brawżer tal-internet, irrispettivament mill-ħardwer użat.
Servizz ta’ Informazzjoni	Kontenut jew l-informazzjoni ppubblikata online biex jgħin lill-utenti jifhmu l-intitolament tal-benefiċċji, is-servizzi u l-inizjattivi.
Servizz Transazzjonali	Servizz online li jeħtieġ skambju tal-utent. Servizz transazzjonali jista’ jinvolvi skambju ta’ informazzjoni personali jew tranżazzjoni finanzjarja bħal ħlas ta’ rifużjoni.
Sigurtà Soċjali	Tipprovdi sors ta’ dħul meta persuna tirtira, tkun spiċċat bla xogħol jew jekk ma tistax taħdem minħabba diżabilità. Jista’ wkoll isostni d-dipendenti legali (il-konjuġi, it-tfal) b’benefiċċji fil-każ ta’ mewt.
Sitwazzjoni Transkonfinali tal-UE	Fil-kuntest tal-UE, sitwazzjoni transkonfinali tirreferi għal persuna li tirrisjedi fi Stat Membru wieħed tal-UE, iżda hija involuta f’attivitajiet ta’ xogħol, jew tranżazzjonijiet li jaqsmu l-fruntiera fi stat membru ieħor tal-UE. Pereżempju, individwu li jgħix fi Franza, iżda jaħdem f’Malta jitqies li jinsab f’sitwazzjoni transkonfinali tal-UE.
Sospiż għal Investigazzjoni	Benefiċċju sospiż minħabba investigazzjoni mis-sezzjoni.

T

Taħdem bi Qligħ	Persuna mpjegata f’impieg assigurabbli jew taħdem għaliha nnifisha.
Taħdem għal Rasek	Persuna li għadha ma għalqitx il-65 sena ta’ età, hija ordinarjament residenti f’Malta, u mhix persuna impjegata u lanqas persuna li taħdem għaliha nnifisha.
Taħdem Għalik Innifsek	Persuna li taħdem għal rasha li hija involuta f’xi attività li permezz tagħha qed tinkiseb qligħ li jaqbeż €910 fis-sena.
Taqsima tar-Relazzjonijiet Internazzjonali	It-Taqsima tar-Relazzjonijiet Internazzjonali taġixxi bħala l-punt fokali tad-Dipartiment tas-Sigurtà Soċjali dwar kwistjonijiet relatati mar-relazzjonijiet internazzjonali, fil-qasam tas-sigurtà soċjali.
Test tal-Kontribuzzjoni	Huwa test li jistabbilixxi jekk persuna ħallsitx jew ġietx ikkreditata b’kontribuzzjonijiet suffiċjenti biex tikkwalifika għal benefiċċju kontributorju. Normalment ikun magħmul minn żewġ testijiet, l-ewwel test jistabbilixxi l-kontribuzzjonijiet minimi meħtieġa mil-liġi biex persuna tkun eliġibbli biex tapplika għall-pensjoni filwaqt li t-tieni test huwa stima tal-kontribuzzjonijiet medji mħallsa fuq perjodu speċifiku definit mil-liġi.
Twaqqif tal-Pagament Konfermat	Iċ-ċekk ikkonfermat li mhux imsarraf.
Twaqqif tal-Pagament Magħmul	Twaqqif tal-pagament magħmul mal-Bank Ċentrali ta’ Malta.

U

Uffiċċju tal-Arbitru

Jista’ jsir appell kontra deċiżjoni mid-Dipartiment tas-Sigurtà Soċjali quddiem l-Arbitru. L-Arbitru tas-Sigurtà Soċjali jista’ jibdel deċiżjoni jekk tkun ħażina. Madankollu ma jistax ibiddel il-Liġi li fuqha ġiet ibbażata d-deċiżjoni jew iħallas aktar flus milli tippermetti l-Liġi.

V

Validità taċ-Ċekk	Ċekk tas-sigurtà soċjali għandu jiġi msarraf fi żmien 6 xhur wara d-data taċ-ċekk inkella isir invalidu. Wara 6 xhur, jekk għadek intitolat għall-ħlas, nistgħu nibdlu ċ-ċekk annullat wara li ssir talba. Ċekk ma jistax jinbidel 24 xahar wara d-data oriġinalu taċ-ċekk.
Valutazzjoni tentattiva	Tippreżenta lill-applikant stampa ċara ta’ x’se tkun il-pensjoni tas-sigurtà soċjali tiegħu/tagħha.

W

Website

Sett ta’ paġni tal-internet relatati li jinsabu taħt isem ta’ dominju wieħed, tipikament prodotti minn persuna jew organizzazzjoni waħda. Hija ġabra ta’ paġni tal-internet aċċessibbli pubblikament, interkonnessi li jaqsmu isem ta’ dominju wieħed.