Ftehim ta’ Kummerċ u Kooperazzjoni bejn l-UE u r-Renju Unit

Fl-24 ta’ Diċembru 2020, l-UE u r-Renju Unit laħqu ftehim dwar ir-relazzjoni futura tagħhom. Dan il-ftehim se japplika għal persuni li jiċċaqilqu bejn l-UE u r-Renju Unit wara l-1 ta’ Jannar 2021.

X’inbidel wara l-1 ta’ Jannar 2021?

Bil–ħruġ mill-UE, ir-Renju Unit għażel li jtemm il-moviment liberu tal-persuni bejn l-UE u r-Renju Unit wara l-1 ta’ Jannar 2021.

Il-movimenti kollha wara l-1 ta’ Jannar 2021 se jkunu soġġetti għal-leġiżlazzjoni eżistenti tal-UE u tar-Renju Unit dwar l-immigrazzjoni applikabbli għaċ-ċittadini kollha ta’ pajjiżi terzi.

Dawk li kienu jew li kienu diġà f’sitwazzjoni transkonfinali bejn l-UE u r-Renju Unit qabel l-1 ta’ Jannar 2021 huma koperti mill-Ftehim tat-Tluq, li jippermetti d-dritt kontinwu tagħhom li jibqgħu, jiżgura n-nondiskriminazzjoni u jipproteġi d-drittijiet tas-sigurtà soċjali tagħhom.

Min hu kopert minn dispożizzjonijiet dwar il-koordinazzjoni tas-sigurtà soċjali?

Il-Ftehim dwar il-Kummerċ u l-Kooperazzjoni jkopri ċ-ċittadini tal-UE, iċ-ċittadini tar-Renju Unit u ta’ pajjiżi terzi, il-persuni apolidi u r-refuġjati, f’sitwazzjoni transkonfinali wara l-1 ta’ Jannar 2021, li jirrisjedu legalment fl-UE jew fir-Renju Unit, u li s-sitwazzjoni tagħhom mhijiex limitata għal pajjiż wieħed minn perspettiva tas-sigurtà soċjali. Tkopri wkoll il-membri tal-familja u s-superstiti tagħhom.

X’se jiġi kopert eżattament taħt il-koordinazzjoni tas-sistemi tas-sigurtà soċjali?

Il-Ftehim jiżgura li l-benefiċċji tas-sigurtà soċjali jkunu kkoordinati. Jiżgura wkoll li sett wieħed biss ta’ regoli japplika għal persuna fi kwalunkwe ħin partikolari. Dan jevita r-riskju li tali persuna tħallas kontribuzzjonijiet tas-sigurtà soċjali doppji jew li l-ebda leġiżlazzjoni ma tapplika għaliha f’mument partikolari u għalhekk titħalla mingħajr protezzjoni tas-sigurtà soċjali.

Il-Ftehim jipprovdi protezzjoni wiesgħa liċ-ċittadini tal-UE u tar-Renju Unit. Il-maġġoranza tal-benefiċċji tas-sigurtà soċjali se jkunu kkoordinati u protetti bejn l-UE u r-Renju Unit, sabiex iċ-ċittadini jippreservaw id-drittijiet tagħhom jekk, pereżempju:

• huma jew se jkunu f’sitwazzjoni transkonfinali u jaħdmu jew se jaħdmu f’aktar minn pajjiż wieħed, b’wieħed minnhom ikun ir-Renju Unit wara l-1 ta’ Jannar 2021;
• huma jirrisjedu f’Parti waħda u jaħdmu f’Parti oħra;
• iċaqalqu r-residenza tagħhom lejn il-Parti l-oħra; jew
• huma jivvjaġġaw bejn l-UE u r-Renju Unit għal soġġorn temporanju.

B’mod aktar speċifiku, tali persuna ma titlifx id-dritt tagħha għal pensjonijiet tax-xjuħija u tas-superstiti, għotjiet għall-mewt, benefiċċji ta’ qabel l-irtirar, jew benefiċċji ta’ maternità/paternità relatati mat-twelid ta’ wild fil-Parti l-oħra.

L-inċidenti fuq il-post tax-xogħol jiġu kkoordinati wkoll sabiex persuna li taħdem barra mill-Istat tal-assigurazzjoni tkun tista’ tiġi ttrattata fl-Istat tax-xogħol fejn ikun seħħ l-inċident. Jekk jiċċaqilqu lejn il-Parti l-oħra, huma jistgħu jkomplu jirċievu l-benefiċċji fi flus tagħhom hemmhekk ukoll.

X’jiġri mill-perjodi maħduma kemm fl-UE kif ukoll fir-Renju Unit f’dak li għandu x’jaqsam mal-benefiċċji tan-nies?

Persuna ma titlifx il-perjodi maħduma fl-UE u fir-Renju Unit, li se jitqiesu meta l-benefiċċji tagħha jiġu ddeterminati u kkalkulati (eż. benefiċċji tal-qgħad, pensjonijiet tax-xjuħija u tas-superstiti).

Il-perjodi maħduma fir-Renju Unit u fl-UE se jitqiesu wkoll meta jiġi ddeterminat l-intitolament ta’ persuna għall-benefiċċji tal-invalidità.

X’mhux se jkun kopert?

Il-Ftehim jipprevedi trattament ugwali taċ-ċittadini tal-UE maċ-ċittadini tar-Renju Unit u viċi versa għall-fini tal-kontribuzzjonijiet u l-benefiċċji tas-sigurtà soċjali.

Madankollu, hemm xi eċċezzjonijiet. Pereżempju, ċerti benefiċċji mhumiex inklużi fil-Ftehim u dan ifisser li l-aċċess għal dawn il-benefiċċji se jitħalla għal-leġiżlazzjoni domestika li mbagħad tista’ tagħżel li tittratta lill-persuni kkonċernati b’mod differenti.

Dawn il-benefiċċji jinkludu benefiċċji tal-familja, kura fit-tul, benefiċċji tal-invalidità barra mir-Renju Unit, benefiċċji speċjali mhux kontributorji jew servizzi ta’ konċepiment assistiti.